Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy jest organem doradczym oraz opiniodawczym pracodawcy (art. 237¹² § 1 Kodeksu pracy, dalej: kp). Jej działalność uregulowana jest w art. 237^11a-237^13a Działu dziesiątego Bezpieczeństwo i higiena pracy, Rozdziału XI Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy kp.

Obowiązek powołania komisji bhp w firmie ma każdy pracodawca, który zatrudnia powyżej 250 pracowników (art. 237¹² § 1 kp). Nie ma tu znaczenia charakter działalności, jaką prowadzi.

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

W skład komisji bhp wchodzą:

• przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp, lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami,
• przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy

(art. 237¹² § 1 kp).
Pamiętaj, że:

• liczba członków komisji bezpieczeństwa i higieny pracy powinna być uzależniona od 2 czynników, mianowicie wielkości firmy, określanej liczbą zatrudnionych pracowników, i rodzaju oraz poziomu zagrożeń wypadkowych i chorobowych występujących w zakładzie pracy,
• liczba przedstawicieli pracodawcy i liczba przedstawicieli pracowników w składzie komisji bhp musi być taka sama (art. 237¹² § 1 kp),
• liczba przedstawicieli pracowników do komisji bhp powinna być uzgodniona między pracodawcą a organizacją związkową działającą w firmie lub - gdy takiej organizacji nie ma - pracownikami.

Kwalifikacje członków komisji bhp
Członkowie komisji bhp powinni mieć odpowiednie kwalifikacje, którymi są:

• znajomość problematyki bhp, w tym przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• umiejętność przeprowadzania przeglądów warunków pracy,
• znajomość zasad dokonywania analizy i oceny zagrożeń zawodowych oraz oceny ryzyka zawodowego,
• umiejętność oceny stanu bhp w firmie,
• znajomość metod eliminowania lub ograniczania zagrożeń związanych z wykonywaną pracą,
• umiejętność formułowania wniosków i opinii dotyczących działań w kierunku poprawy warunków pracy w firmie.

Przewodniczący komisji bhp
Przewodniczącym komisji bhp może być pracodawca, który ma możliwość wejścia w jej skład jako przedstawiciel samego siebie (art. 237¹² § 2).
Przewodniczącym komisji bhp może być również osoba upoważniona do tego przez pracodawcę (art. 237¹² § 2). Prawo nie stanowi, kto taką osobą może być, decyzję w tej kwestii pozostawiając jedynie woli pracodawcy.
Reasumując, jedynie pracodawca ma realny wpływ na obsadę funkcji przewodniczącego komisji bhp, pełniąc ją osobiście lub upoważniając do tego konkretną osobę. Można więc uznać, że to właśnie pracodawca jest w głównej mierze odpowiedzialny za działalność komisji bhp w swojej firmie, na którą ma bezpośredni - lub pośredni - ale jednak wpływ.
Wiceprzewodniczący komisji bhp
Wiceprzewodniczącym komisji bezpieczeństwa i higieny pracy jest społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników (art. 237¹² § 2 kp).
Lekarz
W pracach komisji bhp zawsze powinien uczestniczyć lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami danego pracodawcy (art. 237¹² § 1 kp).
Powinien to być lekarz, z którym pracodawca zawarł umowę o przeprowadzanie badań lekarskich pracowników, w tym badań wstępnych, lub też sprawowanie innej opieki zdrowotnej nad pracownikami.
Wybór przedstawicieli pracowników
Wyboru przedstawicieli pracowników do komisji bhp dokonuje zakładowa organizacja związkowa.
W sytuacji gdy w firmie nie ma takiej organizacji, pracownicy sami wybierają swoich przedstawicieli.
Wybory przedstawicieli pracowników do komisji bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być przeprowadzone wg zasad przyjętych w danej firmie, a w mniejszych zakładach pracy - na ogólnym zebraniu pracowników.
Przy wyborze przedstawicieli pracowników do komisji bhp powinna być brana pod uwagę przede wszystkim ich znajomość:

• zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy,
• problemów firmy,
• procesów technologicznych lub rodzajów działalności realizowanych w zakładzie pracy.

Dokumentacja powołania komisji bhp
Przepisy nie określają żadnych form dokumentowania powoływania komisji bhp. Oznacza to, że pracodawca powinien w tym zakresie stosować procedury obowiązujące w jego firmie.
Jak udokumentować powołanie komisji bhp?
W praktyce udokumentowanie powołania komisji bhp w firmie - ze względu na wysoką rangę tego wydarzenia - nie powinno polegać na wydaniu komunikatu w tej sprawie.
Warto, aby pracodawca powołanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy ujął w odrębnym akcie prawa wewnątrzzakładowego (np. zarządzeniu, decyzji), wydanym w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli taka u niego nie działa - przedstawicielami pracowników.
Poinformowanie pracowników
Informacje dotyczące:

• powołania komisji bhp,
• celu jej powołania,
• zadań na niej spoczywających

powinny być przekazane do wiadomości wszystkich pracowników zakładu pracy w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
O wszelkich ważnych sprawach, również dotyczących komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca może informować ogół pracowników na przykład przez:

• wywieszenie stosownych informacji w gablotach na terenie firmy,
• ogłoszenie odpowiednich komunikatów przez radiowęzeł lub inne środki nagłaśniające,
• indywidualne doręczenie w formie pisemnej stosowanych informacji każdemu pracownikowi lub wszystkim naraz na ogólnym zebraniu załogi.

Przechowywanie dokumentacji
Dokumentacja związana z powołaniem komisji bhp oraz prowadzoną przez nią działalnością powinna być przechowywana w komórce organizacyjnej zakładu pracy wskazanej przez pracodawcę, którą warto, aby była - i najczęściej jest - służba bhp.
Organizacja posiedzeń komisji bhp
Posiedzenia komisji bhp muszą odbywać się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał (art. 237¹³ § 2 kp). Powinny być one zwoływane w zależności od potrzeb danego zakładu pracy.
Na przykład:

• w firmie, w której pracownicy są zatrudnieni na stanowiskach administracyjno-biurowych, gdzie zagrożenia zawodowe są stosunkowo niewielkie, posiedzenia komisji bhp mogą odbywać się raz w kwartale,
• w firmie produkcyjnej, gdzie występują duże zagrożenia zawodowe, posiedzenia komisji bhp mogą odbywać się nawet 2 lub 3 razy w kwartale.

Posiedzenie komisji bhp zwołuje jej przewodniczący, ustalając jednocześnie porządek obrad.
Każdy z członków komisji bhp powinien, z odpowiednim wyprzedzeniem (co najmniej 3-dniowym), otrzymać na piśmie informacje o:

• miejscu,
• dniu,
• godzinie posiedzenia komisji bhp

z przewidywanym porządkiem jej obrad.
Dokumentacja posiedzeń komisji bhp
Po każdym posiedzeniu komisji bhp musi być sporządzony protokół, w którym powinny znaleźć się ustalenia wynikające z rozpatrywania (omawiania i dyskutowania) każdego z tematów ujętych w porządku obrad na danym posiedzeniu.
Nie ma w tym zakresie specjalnych wzorów protokołów. Wystarczą tu zwięzłe zapisy ustaleń podjętych podczas posiedzenia komisji bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pamiętaj, że:

• ustalenia komisji bhp nie mają mocy prawnej, ponieważ komisja bhp jest organem doradczym i opiniodawczym pracodawcy,
• pracodawca powinien przeanalizować wnioski i sugestie komisji bhp, choć nie są one dla niego wiążące.

Zadania komisji bhp
Do zadań komisji bezpieczeństwa i higieny pracy należy:

• dokonywanie przeglądów warunków pracy,
• dokonywanie okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
• opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy,
• współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bhp

(art. 237¹³ § 1 kp).
Współdziałanie z pracodawcą
Najważniejszym zadaniem komisji bhp jest współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie.
Jest to zadanie bardzo obszerne, ponieważ obejmuje współpracę w zakresie całokształtu zagadnień ochrony pracy, na wszystkich etapach działalności prowadzonej przez pracodawcę.
Celem tej współpracy powinno być wspomaganie pracodawcy w realizacji jego obowiązków dotyczących bhp, w tym doskonalenie warunków pracy w firmie.
Komisja bhp jest organem doradczym pracodawcy, dlatego jej współdziałanie z nim powinno polegać między innymi na przedstawianiu mu propozycji dotyczących:

• zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w firmie,
• poprawy organizacji pracy i stanowisk pracy - z uwzględnieniem zasad ergonomii,
• wprowadzania odpowiednich zmian w procesach technologicznych,
• zapewniania skutecznych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej pracowników,
• stosowania środków profilaktycznych mających na celu zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym w firmie,
• organizacji szkoleń w dziedzinie bhp,
• organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami.

Współdziałanie to powinno polegać na opiniowaniu wszelkich działań podejmowanych przez pracodawcę w celu uzyskania poprawy warunków pracy.
Współdziałanie komisji bhp z pracodawcą powinno również wynikać z realizowanych przez tę komisję zadań dotyczących przeprowadzania przeglądów warunków pracy i dokonywania okresowej oceny stanu bhp w danym zakładzie pracy.
Uprawnienia komisji bhp
Uprawnienia komisji bezpieczeństwa i higieny pracy dzielą się na prawo do:

• doradztwa w zakresie bhp w firmie, w tym przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bhp, opiniowania podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegającym wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, wnioskowania w zakresie poprawy warunków pracy (art. 237¹² § 1 kp i art. 237¹³ § 1 kp),
• korzystania z ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy, w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt (art. 237¹³ § 3 kp),
• wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w posiedzeniach komisji bhp (art. 237¹³ § 2 kp).

Członkowie komisji bhp powinni być informowani przez pracodawcę o wszystkich podejmowanych lub planowanych przedsięwzięciach technicznych, organizacyjnych i produkcyjnych w firmie. Informacje te powinny dotyczyć m.in.:

• zagrożeń czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi w procesie pracy, oceny oddziaływania tych czynników na zdrowie pracowników, oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy,
• doboru odpowiednich środków profilaktycznych w celu ograniczenia oddziaływania czynników szkodliwych i niebezpiecznych na zdrowie pracowników, zamierzeń odnośnie do zmiany metod pracy bądź profilu produkcji czy usług w firmie.

Doradztwo
W odniesieniu do sprawowanych funkcji doradczych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy członkowie komisji bhp mają prawo do:

• w zakresie przeglądu warunków pracy wstępu do wszystkich komórek organizacyjnych firmy, pomieszczeń i stanowisk pracy w celu dokonania przeglądu warunków pracy, wglądu do dokumentów oraz materiałów zawierających informacje dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy, żądania od osób kierujących pracownikami (również od samych pracowników) informacji w sprawach objętych działaniem komisji bhp,
• okresowej oceny stanu bhp, dokonywanej na podstawie przeglądów warunków pracy, dostarczonych informacji wewnętrznych i ekspertyz zewnętrznych czy postulatów załogi firmy itp.,
• opiniowania przedsięwzięć podejmowanych przez pracodawcę w celu zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
• występowania do pracodawcy lub kierowników odpowiednich komórek organizacyjnych z wnioskami w sprawie poprawy warunków pracy w firmie.

Ekspertyzy i opinie specjalistów zewnętrznych
Członkowie komisji bhp mogą również występować z wnioskami do pracodawcy o wykonanie przez specjalistów spoza zakładu pracy ekspertyz lub opinii w sprawach istotnych dla bezpieczeństwa pracy i zdrowia pracowników.
Na przykład, jeżeli członkowie komisji bhp lub specjaliści służb zakładowych (np. służby energetycznej) nie są w stanie samodzielnie:

• dokonać oceny warunków pracy w firmie ze względu na brak badań i pomiarów stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
• określić stopnia szkodliwości lub niebezpieczeństwa dla zdrowia stosowanych w firmie materiałów bądź procesów technologicznych,
• ustalić odpowiednich rozwiązań eliminujących zagrożenia zawiązane z wykonywaną przez pracowników w firmie pracą,
• sprecyzować najskuteczniejszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej pracowników przed istniejącymi w zakładzie pracy zagrożeniami,

to mają prawo wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o wykonanie przez specjalistów spoza zakładu pracy ekspertyzy lub opinii w konkretnej z powyższych spraw lub wszystkich naraz.
Wynagrodzenie
Członkowie komisji bhp mają prawo do wynagrodzenia za czas przepracowany w ramach wykonywania jej zadań.
Do czasu udziału w posiedzeniach komisji bhp, za który jej członkowie zachowują prawo do wynagrodzenia, powinien być wliczany czas niezbędny na realizację zadań nałożonych na komisję bhp, w tym również czas przeznaczony na dokonywanie przeglądów warunków pracy w firmie.