Bhp przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne

26 lipca 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 25 czerwca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne (Dz.U. poz. 787). Zostało ono wydane na podstawie art. 23715 § 1 Kodeksu pracy.

Jednocześnie rozporządzenie zmieniające wdrożyło do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy 2006/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (sztucznym promieniowaniem optycznym) - Dz.Urz. UE nr L 114, str. 38 z późn. zm.

Bhp przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne

Zmiany w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 maja 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne (Dz.U. nr 100, poz. 643 z późn. zm.) dotyczą między innymi poniższych kwestii.

Pracodawca ustala poziom promieniowania optycznego na podstawie pomiarów, wykonywanych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 33, poz. 166), a później wyznacza poziom ekspozycji na takie promieniowanie w sposób określony w załączniku Wyznaczanie poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne do znowelizowanego rozporządzenia (zmieniony § 3 ust. 1 znowelizowanego rozporządzenia).
Pracodawca, który ma charakterystykę techniczną źródła promieniowania optycznego, umożliwiającą określenie odpowiednich parametrów takiego promieniowania bez wykonywania badań i pomiarów w środowisku pracy:

• ocenia poziom promieniowania optycznego alternatywnie na podstawie danych od producenta źródła takiego promieniowania, które zawierają wyniki pomiarów emitowanych jego poziomów, obliczeń odpowiednich parametrów promieniowania optycznego na stanowisku pracy, gdy takie obliczenia można wykonać, opierając się na znajomości praw i reguł dotyczących takiego promieniowania,
• wyznacza poziom ekspozycji na promieniowanie optyczne na podstawie oceny poziomu takiego promieniowania, w sposób określony w załączniku Wyznaczanie poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne do znowelizowanego rozporządzenia,
• każdorazowo powtarza wyznaczanie poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, procesie technologicznym lub warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na poziom takich promieniowania bądź ekspozycji, albo wystąpiły inne okoliczności, uzasadniające jego ponowne wyznaczenie,
• dokumentuje wyniki oceny poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne, uzyskane na podstawie wspomnianych działań,
• na podstawie wspomnianych wyników oceny poziomu ekspozycji na promieniowanie optyczne dokonuje wpisu dotyczącego takiego promieniowania do rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, prowadzonego na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy

(zmieniony § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2-5 znowelizowanego rozporządzenia).
Pracodawca nie rozpatruje promieniowania optycznego jako czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, jeżeli poziom ekspozycji na nie nie przekracza 0,4 wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji na promieniowanie optyczne, określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy - Dz.U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm. (MDE), a i sama ekspozycja nie dotyczy pracowników należących do grup szczególnego ryzyka lub nie występują inne czynniki powodujące wzrost zagrożenia pracowników:

• wynikającego ze współwystępowania w środowisku pracy promieniowania optycznego i fotouczulających substancji chemicznych,
• przede wszystkim związanego z możliwością wywołania olśnienia, pożaru lub wybuchu

(zmieniony § 3 ust. 3 znowelizowanego rozporządzenia).

Zasady bezpiecznego użycia gaśnic

Gaśnice służą do gaszenia pożaru w zarodku, gdy pożar ma stosunkowo niewielkie rozmiary, a panujące warunki pozwalają na ich użycie. Działania gaśnicze, prowadzone nawet przez osobę praktycznie przeszkoloną, stanowią pewne ryzyko związane z tym, że może nie udać się ugasić pożaru. Zawsze należy sobie zdawać sprawę z tego, że pożar będzie wykryty z pewnym opóźnieniem, trzeba będzie udać się po gaśnicę, następnie przynieść ją do miejsca, w którym wybuchł pożar, i jeżeli będzie to jeszcze możliwe, użyć jej.

Wszystkie te czynności do chwili użycia gaśnicy zabierają czas - czas, w którym pożar może rozwinąć się do rozmiarów mogących zadecydować o tym, że użycie gaśnicy może być niemożliwe, na przykład ze względu na panujące warunki (zadymienie, temperaturę) lub nieskuteczne (np. zbyt mała ilość środka gaśniczego).

Zasady bezpiecznego użycia gaśnic

Osoba używająca gaśnicy może spróbować ocenić sytuację, czy pożar jest zbyt duży do skutecznego i bezpiecznego jej użycia, czy też nie, wykorzystując m.in. następujące zasady:

1) jeżeli pożar obejmuje kilka przedmiotów, mebli itp., użycie gaśnicy może być nieskuteczne,
2) każda gaśnica ma określoną tzw. skuteczność gaśniczą, którą należy wziąć pod uwagę, przystępując do działań gaśniczych (tzw. skuteczność gaśnicza jest opisana na gaśnicy symbolami liczbowymi i literowymi),
Przykładowo symbol 13A 183B oznacza, że dana gaśnica gasi:

• pożary testowe (podczas badań dopuszczających podręczny sprzęt gaśniczy do stosowania) grupy A - materiały stałe - wielkości 13A, czyli stos drewna o wymiarach 50 cm × 56 cm × 130 cm,
• pożary testowe grupy B - cieczy palnych - wielkości 183B, czyli tacę z cieczą palną o powierzchni ok. 5,75 m2 (183 × π/100 = 5,75), na którą wylano 183 l cieczy w proporcjach:

- 1/3 wody,
- 2/3 cieczy palnej.
3) jeżeli trudno jest ocenić sytuację, należy przyjąć, że jest niebezpieczna - wycofać się i przystąpić do ewakuacji - pożarem zajmą się strażacy.
Do pożarów, które w większości przypadków można ugasić gaśnicami, zalicza się między innymi:

• małe pożary, na przykład niewielkich wolno stojących przedmiotów, takich jak kontener, kosz czy skrzynia z materiałami palnymi w środku, które nie obejmują innych sąsiednich materiałów, a jednocześnie warunki w pomieszczeniu, w którym ma miejsce pożar (temperatura, promieniowanie cieplne, zadymienie), pozwalają na bezpieczne prowadzenie działań gaśniczych,
• pożary koszy na śmieci,
• pożar małych urządzeń w pomieszczeniach biurowych, socjalnych itp.,
• małe pożary grup A i B powstałe w czasie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (np. spawania).

W przypadku szczególnej grupy pożarów, czyli pożarów mediów kuchennych (roślinnych lub zwierzęcych olejów i tłuszczy) w urządzeniach kuchennych (grupa pożarów F), należy zachować szczególne środki ostrożności oraz zastosować gaśnice specjalnie przeznaczone do tego celu.
Gaśnice wodne, pianowe czy też woda (np. z hydrantów) nie powinny być stosowane do gaszenia pożarów grupy F.
Podstawowym zagrożeniem związanym z zastosowaniem tych środków do gaszenia pożarów tej grupy jest możliwość rozpryśnięcia lub rozchlapania płonącego tłuszczu bądź oleju w wyniku podania prądu wodnego (strumienia wody) czy też piany, a w konsekwencji rozprzestrzenienie się pożaru.
Ponadto część wody użytej do gaszenia może odparować, zwiększając objętość gazów powstających podczas spalania, i spowodować oparzenia osoby gaszącej.
Jeżeli woda dostanie się do naczynia (urządzenia) z płonącą cieczą (tłuszczem, olejem), dochodzi do jej gwałtownego wrzenia, co może spowodować:

• gwałtowne wyrzucenie kropli palącego się tłuszczu (oleju) w powietrze,
• rozprzestrzenienie się pożaru,
• oparzenia osób będących w pobliżu.

Ponadto pożary grupy F często wiążą się z dodatkowymi zagrożeniami w postaci instalacji i urządzeń pod napięciem (kuchnie elektryczne) lub też dotyczącymi możliwości wypływu gazu (kuchnie gazowe). Dlatego zawsze w takich przypadkach należy stosować gaśnice przeznaczone do grupy pożarów F.

Słodycze to nie zabawa

Praca cukiernika to nie tylko produkcja typowych wyrobów cukierniczych, ale również wykonywanie czynności związanych z transportem, magazynowaniem, obsługą różnego rodzaju maszyn i urządzeń wykorzystywanych przy produkcji wyrobów cukierniczych. Cukiernik narażony jest na wiele czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych występujących przy wykonywaniu tego zawodu.

Jakie wymagania muszą spełniać maszyny, urządzenia i narzędzia użytkowe w cukierniach?

W zakładach cukierniczych do najczęściej użytkowanych maszyn, urządzeń, narzędzi i wyposażenia należą:

• narzędzia ręczne (różnego rodzaju noże, skrobaki, łopatki, blachy, formy do wypieków, wycinacze do ciast, wałki, sita, nadziewarki, dozowniki, rondle, miski, pędzle, woreczki do dozowania i wyciskania mas, piły do cięcia biszkoptów),
• urządzenia chłodnicze (stoły chłodnicze, tunele chłodzące, szafy chłodnicze, witryny chłodnicze, zamrażarki, komory chłodnicze i zamrażalnicze, regału chłodnicze),
• urządzenia do transportu wewnętrznego (np. ręczne i mechaniczne wózki podnośnikowe, transportowe, przenośniki - taśmowe, wałkowe, kulkowe, ślimakowe),
• urządzenia do przygotowania surowców (przesiewacze do mąki, wialnie do czyszczenia ziarna, dozowniki do mieszania, podgrzewania i dozowania wody, wagi do ważenia surowców),
• urządzenia do rozdrabniania surowców (młynki do mielenia, drylownice, obieraczki, wilki),
• urządzenia do przygotowania półproduktów (ubijarki, krystalizatory, wyparki do zagęszczania produktów),
• maszyny do wytwarzania i obróbki ciasta (miesiarki, wywrotnice, zagniatarki, rogalikarki, wałkowarki, dzielarki, zaokrąglarki, formierki),
• piece do smażenia i pieczenia (np. obrotowe, komorowe, wrzutowe, taśmowe, tunelowe),
• urządzenia do smażenia i pieczenia (smażalniki do pączków, opiekacze do sękaczy, żelazka do wafli),
• urządzenia i maszyny do produkcji lodów,
• urządzenia do glazurowania, żelowania, dekorowania, oblewania wyrobów cukierniczych, krajalnice cukiernicze,
• kotły warzelne, karmelarskie,
• pakowarki, myjki, czyszczarki do blach, zmywarki.

Każda maszyna, urządzenie powinna być wyposażona w element sterowniczy przeznaczony do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania. Gdy jest to konieczne w związku z zagrożeniami, jakie stwarza maszyna, i jej nominalnym czasem zatrzymania się, maszyna powinna być wyposażona w urządzenie do zatrzymywania awaryjnego.
Elementy sterownicze maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo muszą być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.
Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające się i odpowiednio oznakowane urządzenia do odłączania od wszystkich źródeł energii. Włączenie zasilania energią nie może powodować zagrożenia dla obsługi.

Badania lekarskie i psychologiczne kierowców

Możliwość wykonywania zawodu kierowcy pojazdów silnikowych jest uzależniona od posiadania odpowiednich uprawnień. Jednym z warunków nabycia lub zachowania uprawnień do wykonywania zawodu kierowcy jest uzyskanie i przedłożenie stosownym władzom wydanego przez uprawnionego lekarza orzeczenia o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

Legitymowanie się orzeczeniem wymaganym dla uzyskania odpowiedniego pozwolenia na kierowanie pojazdami silnikowymi nie zwalnia pracodawcy zatrudniającego pracowników na stanowisku kierowcy z obowiązku kierowania ich na badania profilaktyczne.

Badania lekarskie i psychologiczne kierowców

Jednym z warunków uzyskania prawa do kierowania drogowymi pojazdami silnikowymi jest przedłożenie orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami.

Badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do uzyskania, zachowania lub przywrócenia uprawnienia do kierowania pojazdami podlegają:

• na swój wniosek-osoby ubiegające się o prawo jazdy, osoby ubiegające się o przywrócenie (cofniętego ze względu na stan zdrowia) uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi.

Wymienione osoby zgłaszają się na badania lekarskie z własnej inicjatywy.

• na podstawie skierowania organu ruchu drogowego-jeżeli kierujący pojazdem silnikowym: był w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie jak alkohol albo uczestniczył w wypadku drogowym, w następstwie którego nastąpiła śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu.

Skierowanie na badanie lekarskie wydaje komendant powiatowy policji nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpił wypadek drogowy albo od dnia, w którym kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu. Skierowanemu na badania lekarskie nie przysługuje możliwość wniesienia odwołania od skierowania.

• na podstawie decyzji starosty - osoba legitymująca się uprawnieniem do kierowania pojazdami silnikowymi, w przypadkach nasuwających zastrzeżenia co do stanu zdrowia.

Starosta może wydać skierowanie na badania w przypadku otrzymania: wniosku od egzaminatora o stwierdzonych zastrzeżeniach co do stanu zdrowia lub organu kontroli ruchu drogowego, powiatowego lub wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o posiadaniu przez osobę niepełnosprawną uprawnienia do kierowania pojazdem albo innej informacji wskazującej na występowanie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem.
Od decyzji starosty przysługuje odwołanie. Na decyzję ostateczną wydaną po wyczerpaniu możliwości odwołania w toku instancji przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami mogą być przeprowadzane wyłącznie przez uprawnionego lekarza. Uzyskanie przez lekarza uprawnień stwierdza w formie zaświadczenia wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lekarza.
Niezależnie od obowiązku poddania się badaniu lekarskiemu w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych uzyskanie uprawnienia do kierowania niektórymi pojazdami wymaga poddania się badaniu psychologicznemu w celu uzyskania orzeczenia o predyspozycjach psychicznych do kierowania pojazdami. Badaniu psychologicznemu podlegają w szczególności:

• kierowcy wykonujący transport drogowy
• kandydaci na instruktora lub egzaminatora osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami,
• kierujący pojazdem silnikowym skierowany, w drodze decyzji, przez organ kontroli ruchu drogowego, jeżeli kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości lub po użyciu środka działającego podobnie jak alkohol lub przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenie Kodeksu drogowego,
• osoba ubiegająca się o pozwolenie do kierowania tramwajem,
• kierujący będący sprawcą wypadku drogowego, w którym jest zabity lub ranny,

osoby ubiegające się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, cofniętego ze względu na istnienie przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.
Badania lekarskie oraz badanie psychologiczne są wykonywane na koszt osoby badanej, chyba że odrębne przepisy (w tym regulacje zakładowe) stanowią inaczej.

Zimowe słońce

Jednym z czynników środowiska pracy, na które narażony jest pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu osobowego, jest szkodliwe oddziaływanie na oczy promieniowania optycznego, na przykład słonecznego, intensywnego widzialnego (wywołującego przykładowo olśnienie). Pamiętajmy przy tym, że zjawisko olśnienia słonecznego często występuje zimą, gdy w pogodne dni śnieg odbija promieniowanie słoneczne.

Zimowe słońce

Jeżeli po ocenie zagrożeń istniejących na stanowisku pracy kierowcy samochodu osobowego pracodawca uzna, że konieczne jest wyposażenie tego kierowcy w środki ochrony indywidualnej oczu w celu ograniczenia zbyt silnego promieniowania optycznego, podwyższenia komfortu widzenia i zwiększenia informacji wzrokowej, to będzie musiał dostarczyć temu kierowcy nieodpłatnie takie środki - w tym przypadku okulary ochronne.

Okulary ochronne
Filtry stosowane w okularach ochronnych, które zabezpieczają przed olśnieniem słonecznym, powinny być dobrane w zależności od jasności otoczenia i indywidualnej wrażliwości na olśnienie oraz w taki sposób, aby przy długotrwałym stosowaniu nie męczyły wzroku.

„Kto mówi sieje, kto słucha, zbiera”

Przygotowanie szkolenia jest zajęciem czasochłonnym i trudnym. Jeszcze trudniejsze jest przekazanie wiedzy podczas szkolenia, tak aby uczestnicy zapamiętali, a następnie wykorzystali podczas pracy przekazywane informacje.

Można przyjąć, że zasadą przeprowadzania szkoleń bhp są szkolenia grupowe. Czy wiesz jak przeprowadzić szkolenie bhp, aby wszyscy jego uczestnicy zrozumieli i przyswoili przekazywaną im wiedzę?

Jakie warunki musi spełniać szkolenie bhp, by było satysfakcjonujące dla uczestników?

Jednym z ważnych założeń szkolenia grupowego w zakresie bhp powinno być twierdzenie, że każdy pracownik ma możliwość osobistego rozwoju zawodowego po spełnieniu określonych warunków, w tym umiejętności pomocy samemu sobie przez m.in. przestrzeganie zasad bhp. Do warunków tych należy także zaliczyć:

• nawiązywanie i pozostawanie w kontakcie psychicznym z innym pracownikami,
• pozytywne nastawienie,
• chęć zrozumienia innych pracowników i ich problemów zawodowych.

Realizacja warunków następuje głównie przez udzielanie pracownikom w trakcie szkolenia grupowego znaczącego wsparcia ze strony instruktora prowadzącego szkolenie z zakresu bhp. Wiele trudności na jakie natrafiają uczestnicy szkoleń grupowych wynika z małej satysfakcji z rozwiązywania problemów związanych z przestrzeganiem zasad bhp. Trudności te są zazwyczaj związane z:

• zawyżoną lub zaniżoną samooceną co do posiadanej wiedzy i umiejętności,
• różnymi kompleksami,
• postrzeganiem siebie jako ofiary,
• lękiem przed niepowodzeniem i obawami, że inne osoby to zauważą,
• nadmiernym oczekiwaniem na pomoc ze strony instruktorów i organizatorów kursów szkoleniowych.

Dobra grupa szkoleniowa zapewnia właściwe warunki do osobistego rozwoju każdego jej członka, ale również pomoc w opanowaniu materiału.
Uczestnictwo w grupie szkoleniowej jest efektywnym sposobem pomocy szkolącym się w:

• realizacji ich celów szkoleniowych,
• uczeniu się odpowiedzialności za działania swoje i grupy,
• zdobywaniu i uczeniu się zaufania,
• ocenianiu swojej wiedzy i umiejętności w odniesieniu do innych członków grupy.

Aktywny udział w szkoleniu grupowym powinien więc:

• zapewniać otrzymanie odpowiedniej ilości informacji i przygotowanie do podejmowania dalszych kroków,
• kształtować poczucie sprawstwa i pomocy,
• wpływać na nabieranie większej pewności siebie przez uczestników szkolenia.

Szkolenie grupowe nie jest procesem, który powinien koncentrować się tylko na przekazie informacji, opanowaniu wiedzy i umiejętności czy ocenianiu sfery emocjonalnej. To również proces pośredni uwzględniający zarówno:

• fakty,
• procedury,
• zasady,
• normy,
• odczucia (stany emocjonalne) w zakresie właściwym dla osiągnięcia celu szkolenia grupowego przez członków grupy.

Dobrze zaplanowane i przeprowadzone zajęcia szkoleniowe w grupie mogą pomóc przede wszystkim tym uczestnikom, którzy pragną osiągnąć szybciej cel postawiony przez instruktora lub wypracowany przez grupę, niż w pracy indywidualnej.
Aby każdy z uczestników szkolenia grupowego mógł wynieść z uczestnictwa w grupie prawdziwą korzyść należy spełnić następujące warunki:

1. Stworzyć przyjemną atmosferę.
2. Zapewnić aktywne uczestnictwo w pracy grupy.
3. Dostrzegać i akceptować intelektualne oraz emocjonalne aspekty postaw i zachowań,
4. Uzyskać wgląd w to, jak działa grupa.
5. Zapewnić dużą ilość:
   • pomocnych informacji,
   • wyjaśniających opisów,
   • ćwiczeń,
   • okazji zachęcających do dialogu, konfrontacji postaw, wygłaszania opinii, ocen i komentarzy, także ze strony prowadzącego jak i uczestników szkolenia grupowego.

Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego też trzeba znać

Pracownik przyjmowany do pracy potwierdza własnoręcznym podpisem w pisemnym oświadczeniu przyjęcie do wiadomości i zobowiązanie do przestrzegania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego w firmie. Oświadczenie to włącza się następnie do akt osobowych danego pracownika.

Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego też trzeba znać

Obowiązek zapoznania się z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego i jej przestrzegania mają wszyscy pracownicy, bez względu na zajmowane stanowisko służbowe i rodzaj wykonywanej pracy.

Postanowienia instrukcji są obowiązkowe także dla innych firm (osób prawnych i fizycznych) prowadzących działalność w danym obiekcie oraz osób czasowo w nim przebywających.
Warunek zapoznania się i przestrzegania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego powinien być zawarty w umowie najmu lub innej umowie, na podstawie której zewnętrzna firma prowadzi działalność na terenie danego obiektu.

Pracownik musi, prezes nie musi

Szkolenie wstępne pracodawcy

Instruktaż stanowiskowy jest przeprowadzany przed dopuszczeniem do wykonywania pracy pracownika, który jest zatrudniony na stanowisku robotniczym a także innym, na którym występuje zagrożenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych. Instruktaż stanowiskowy musi odbyć również pracownik przenoszony na stanowisko wskazane w zdaniu poprzednim oraz uczeń, który odbywa praktyczną naukę zawodu oraz student odbywający praktykę studencką.

Zdarza się sytuacja, że są zatrudnieni na więcej niż jednym stanowisku pracy. Co wtedy? Pracownik, który jest zatrudniony na kilku stanowiskach powinien zostać poddany instruktażowi stanowiskowemu na każdym z tych stanowisk.
Pracownik powinien zostać poddany instruktażowi stanowiskowemu ponownie, gdy zajmuje jedno z powyżej wskazanych stanowisk, a na stanowisku tym nastąpiła zmiana warunków techniczno-organizacyjnych. W szczególności chodzi tu o zmiany procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenie do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym, a także nowych lub zmienionych narzędzi, maszyn i innych urządzeń.
A co z pracodawcą, właścicielem, prezesem firmy? Czy również powinien odbyć instruktaż stanowiskowy, skoro jest to element szkolenia wstępnego? Jeśli tak, to kto powinien przeprowadzić takie szkolenie?
Odpowiedź jest jednoznaczna: pracodawca, właściciel, osoba zatrudniona na stanowisku prezesa, nie ma obowiązku odbywania instruktażu stanowiskowego.
Podstawa prawna:
§ 11 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Czy poronienie jest wypadkiem przy pracy

Kiedy poronienie jest wypadkiem przy pracy

Sprzedawczyni w sklepie spożywczym przenosiła kartony z towarem. W pewnym momencie poczuła się źle i poszła do łazienki. Zobaczyła krew. Pojechała do szpitala. Stwierdzono poronienie. Czy zdarzenie takie można nazwać wypadkiem przy pracy? Jeżeli tak, to jak go zakwalifikować? Pracodawca nie wiedział o ciąży pracownicy, a przenoszone kartony spełniały normy.

Sąd Najwyższy uznał, że poronienie będące następstwem wysiłku fizycznego pracownicy w związku z pracą jest wypadkiem przy pracy (uchwała SN z 10 stycznia 1979 r. III PZP - OSN z 1979 r. nr 5, poz. 99). Uzasadnił, że poronienie spowodowane dźwignięciem ciężaru przez pracownicę podczas wykonywania pracy spełnia warunki uznania tego zdarzenia za wypadek przy pracy. Ponadto podkreślił, że poronienie nie jest naturalnym następstwem ciąży. Jest ono skutkiem nienormalnej reakcji organizmu kobiety ciężarnej wywołanej przyczyną zewnętrzną i niewątpliwie w każdym przypadku wywołuje rozstrój zdrowia, a w konsekwencji przynajmniej czasowy uszczerbek na zdrowiu.
Poronienie jako następstwo wysiłku fizycznego jest wypadkiem przy pracy nawet, gdy ciężar przenoszonego ładunku nie przekracza ustalonych norm dla kobiet w ciąży. Przyczyną pośrednią mógł w tym przypadku być charakter wykonywanej pracy oraz częstotliwość wykonywanych czynności fizycznych, która w połączeniu z bezpośrednią przyczyną, jaką było dźwignięcie ciężaru doprowadziły do poronienia.
Zatem biorąc powyższe czynniki pod uwagę, należy zebrać niezbędne dokumenty do celów dowodowych, wystąpić o opinie do lekarza z zapytaniem czy przenoszenie przez pracownicę kartonów o danej wadze mogło przyczynić się do poronienia.
Podkreślić ponadto należy, że poronienie pracownicy jako następstwo wysiłku fizycznego w każdym przypadku wywołuje rozstrój zdrowia i dlatego taki wypadek należy kwalifikować jako ciężki wypadek przy pracy.

Szkolenie z oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych bardziej dostępne

Dzięki, co prawda nieznacznemu, ale zawsze poszerzeniu listy podmiotów upoważnionych do prowadzenia szkolenia osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, w zakresie oczyszczania terenów z takich materiałów, wspomniane szkolenie stało się bardziej dostępne dla wszystkich zainteresowanych.

 Szkolenie z oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych bardziej dostępne

Zmiana w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 4 lipca 2005 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz.U. nr 135, poz. 1140 z późn.zm.) polega na określeniu, że firmą upoważnioną do prowadzenia takiego szkolenia w zakresie oczyszczania terenów ze wspomnianych materiałów jest także BIURO OBSŁUGI INWESTYCJI Elżbieta Olczak-Majewska we Wrocławiu (zmieniony § 7 pkt 5 znowelizowanego rozporządzenia).

Natomiast dalej można się szkolić również w podmiotach, którymi są:

• Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce,
• Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej we Wrocławiu,
• "Bet-Min" Andrzej Górski w Wiechlicach,
• SPEC-MAJ Lesław Majewski w Oławie,
• Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy we Wrocławiu,
• "Jakusz" Systemy Zabezpieczeń Bankowych w Kościerzynie.

Podstawa prawna i wejście w życie
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 3 sierpnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz.U. poz. 913). Zaczęło obowiązywać 25 sierpnia 2012 r.

„Ja rozumiem, że wam jest zimno, ale jak jest zima to musi być zimno!”

Zima to okres, który niesie ze sobą dodatkowe zagrożenia tak wypadkowe jak i chorobowe. Do warunków środowiska pracy z jakimi można spotkać się w zimie musi być przygotowany pracodawca jak i pracownicy. Warunki jakie musi spełnić pracodawca, dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków w pracy w okresie zimowym, wynikają z przepisów kodeksu pracy, rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp oraz niektórych przepisów dotyczących bhp dla poszczególnych grup zawodowych, czy miejsc wykonywania prac.

Jest rzeczą istotną, aby o bezpieczeństwo pracy dbali nie tylko pracodawcy i osoby nadzoru, ale również sami pracownicy. Pracownik powinien przestrzegać swoich obowiązków zapisanych w kodeksie pracy i regulaminie zakładowym, ale również ma prawo wymagać zapewnienia mu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Ma prawo również (poprzez swoich przedstawicieli) wpływać na działania pracodawcy dla zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie.

Co pracodawca musi zapewnić osobie pracującej na otwartej przestrzeni?

Pracownicy narażeni na zimno to m.in.:

• pracownicy budowlani,
• montażyści konstrukcji zewnętrznych,
• monterzy urządzeń energetycznych, telekomunikacyjnych, wodnych,
• pracownicy transportu drogowego, kolejowego,
• leśnicy, rybacy,
• pracownicy służb komunalnych,
• geodeci,
• strażacy,
• policjanci,
• personel służb ratowniczych,
• inni pracownicy wykonujący tylko dorywczo prace na zewnątrz pomieszczeń.

Osoby pracujące na otwartej przestrzeni powinny mieć zapewnione:

• odzież i obuwie zimowe,
• ochronę głowy, twarzy i rąk,
• miejsce do ogrzewania się i spożywania posiłków,
• zadaszenia stanowisk do wykonywania niektórych prac (np. prace spawalnicze),
• ciepłe posiłki i napoje.

Przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsc ich pracy pomieszczenia:

• umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi,
• ogrzanie się,
• zmianę odzieży.

Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków.
Ponadto w pomieszczeniach do ogrzewania się pracowników powinna być zapewniona temperatura co najmniej 16°C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m² powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².
Jeżeli ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w okresie zimowym nie jest możliwe zapewnienie wyżej wymienionego pomieszczenia, należy zorganizować pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła (np. tzw. koksowniki, grzejniki na propan-butan), przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.

Bezpieczne fajerwerki?

Zbliża się okres świąteczno-noworoczny, a wraz z nim rozpoczną się zakupy różnego rodzaju fajerwerków. Oczywiście fajerwerki można kupić przez cały rok w specjalistycznych sklepach, hurtowniach, ale w okresie świąteczno-sylwestrowym zdecydowanie najwięcej tego typu asortymentu pojawi się w sieciach handlowych, marketach, hipermarketach.

Warto więc zapoznać się z podstawowymi wymaganiami bhp, których należy przestrzegać przy sprzedaży tych artykułów.

Kto dokonuje klasyfikacji wyrobów pirotechnicznych ?

Zgodnie z art. 62 c ust. 1 ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego producent lub importer dokonuje klasyfikacji wyrobów pirotechnicznych wprowadzanych do obrotu zgodnie z ich przeznaczeniem i poziomem stwarzanego przez nie zagrożenia, w tym poziomem natężenia emitowanego dźwięku, w następujący sposób:

1) wyroby pirotechniczne widowiskowe:

• klasa 1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się bardzo niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieistotnym poziomem natężenia emitowanego dźwięku, przeznaczone do użytku w budynkach oraz na zamkniętym obszarze na zewnątrz budynków,
• klasa 2: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także niskim poziomem natężenia emitowanego dźwięku, przeznaczone do użytku na zamkniętym obszarze na zewnątrz budynków,
• klasa 3: wyroby, które podczas działania charakteryzują się średnim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieszkodliwym dla zdrowia ludzi poziomem natężenia emitowanego dźwięku, przeznaczone do użytku na dużych, otwartych przestrzeniach na zewnątrz budynków,
• klasa 4: wyroby, które podczas działania charakteryzują się wysokim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieszkodliwym dla zdrowia ludzi poziomem natężenia emitowanego dźwięku, określane również jako wyroby pirotechniczne widowiskowe do zastosowań profesjonalnych, przeznaczone do obsługi i użytku wyłącznie przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną,

2) wyroby pirotechniczne przeznaczone do użytku teatralnego:

• klasa T1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska,
• klasa T2: wyroby przeznaczone do obsługi i użytku wyłącznie przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną,

3) pozostałe wyroby pirotechniczne:

• klasa P1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska,
• klasa P2: wyroby przeznaczone do obsługi i użytku wyłącznie przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną.

Ocena ryzyka zawodowego – rola pracodawcy czy służby bhp?

Rola służby bhp w ocenie ryzyka zawodowego

To pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obowiązek ten realizuje w szczególności poprzez:

• zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą,
• właściwą organizacją pracy,
• stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz
• informowanie i szkolenie pracowników.

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków realizowane jest poprzez przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone.
Zatem to pracodawca ocenia ryzyko zawodowe. Ponadto pracodawca prowadzi dokumentacje oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych środków profilaktycznych, a także informuje pracowników o istniejących zagrożeniach, w szczególności zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej oraz przekazuje informacje o tych środkach i zasadach ich stosowania.
Do zadań służby bhp należy udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą. Przepisy nie określają wprost, na czym ma polegać ten "udział", jednak służba bhp w tym przypadku będzie pełniła role konsultacyjno-doradczą dla pracodawcy.

Bezpieczny parking

Znane są już nowe warunki techniczne parkingów, na które usuwa się pojazdy z towarami niebezpiecznymi. Określiło je nowe rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 13 listopada 2012 r. w sprawie warunków technicznych parkingów, na które są usuwane pojazdy przewożące towary niebezpieczne (Dz.U. z 2012 r. poz. 1293).

Weszło ono w życie 1 grudnia 2012 r.

Bezpieczny parking

Na parkingu muszą być wyznaczone:

• co najmniej dwa stanowiska postojowe dla usuniętych pojazdów przewożących towary niebezpieczne, z których przynajmniej jedno powinno być przelotowe i mieć wymiary co najmniej 3,5 × 20 m,
• miejsce przeładunku o wymiarach co najmniej 30 × 20 m, umożliwiające przeładunek towarów niebezpiecznych lub inne zabezpieczające czynności.

Jednak miejsca przeładunku można nie wyznaczać. Możliwe jest to, gdy co najmniej jedno stanowisko postojowe ma wymiary, które umożliwiają przeładunek towaru niebezpiecznego do innego pojazdu lub innych zabezpieczające czynności, w tym także wykonywane za pomocą odpowiednich urządzeń do przenoszenia ładunków.

30 tys. zł kary za naruszenie przepisów dotyczących postępowania powypadkowego

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących postępowania powypadkowego jest naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, które stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Pracodawcy lub osoby kierujące pracownikami mogą zostać ukarani za to wykroczenie przez inspektora Państwowej Inspekcji Pracy karą grzywny w postaci mandatu karnego w wysokości do 2.000 zł, a w przypadku recydywy - 5.000 zł.

30 tys. zł kary za naruszenie przepisów dotyczących postępowania powypadkowego

Inspektor pracy zamiast wystawiania mandatu karnego może skierować wniosek do sądu rejonowego o ukaranie osoby winnej popełnienia wspomnianego wykroczenia grzywną od 1.000 do 30.000 zł.
Ponadto pracodawca nie wykonujący nakazu inspektora pracy może zapłacić grzywnę do 10.000 zł, a jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej - 50.000 zł. W przypadku wielokrotnego nakładania grzywny jej kwoty to odpowiednio 50.000 i 200.000 zł.
Osoba, która wbrew obowiązkowi nie zawiadomi w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub nie sporządzi albo nie przedstawi wymaganej dokumentacji, popełnia przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, podlegające alternatywnie:

• grzywnie do 180 stawek dziennych (wysokość stawki dziennej jest uznaniowa i zależy od decyzji sądu, który ustalając ją, bierze pod uwagę m.in. dochody sprawcy, jego warunki osobiste oraz możliwości zarobkowania),
• karze ograniczenia wolności

(art. 221 Kodeksu karnego).

Środki ochrony oczu muszą być dobrane do warunków panujących na stanowisku pracy

Ochronniki oczu należą do środków ochrony indywidualnej bezpośrednio chroniących oczy użytkownika przed narażeniem na czynniki niebezpieczne i szkodliwe czy uciążliwe i mają charakter ochrony biernej. Stosuje się je wówczas, gdy:

- źródło narażenia nie może być usunięte, lub
- nie mogą być zastosowane skuteczne środki ochrony zbiorowej.
Środki ochrony indywidualnej oczu należy dobierać w sposób eliminujący ryzyko uszkodzenia oka lub zmniejszający to ryzyko do najniższego możliwego do osiągnięcia w danych warunkach poziomu, a także w sytuacjach wymaganej poprawy komfortu pracy i ograniczenia jej uciążliwości.

Środki ochrony oczu muszą być dobrane do warunków panujących na stanowisku pracy

Środki ochrony oczu mają za zadanie zapobiegać uszkodzeniom oczu spowodowanym:

• czynnikami mechanicznymi,

• chemicznymi,

• biologicznymi,

• termicznymi,

• szkodliwym promieniowaniem - w zależności z jakim zagrożeniem mamy do czynienia.

W praktyce zdarzają się sytuacje, iż zagrożenie spowodowane jest jednocześnie przez więcej niż jeden czynnik niebezpieczny. Biorąc powyższe pod uwagę należy tak dobierać środki ochrony oczu by były jednocześnie skuteczne dla wszystkich możliwych do wystąpienia czynników niebezpiecznych na stanowisku pracy.
Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony oczu powinny:

• skutecznie chronić przed występującymi czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi,

• być dostosowane do warunków panujących na stanowisku pracy, na którym mają być stosowane,

• być odpowiednie do wykonywania czynności określonych dla danego pracownika,

• być tak dobrane, aby stosowanie ich nie powodowało szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia użytkownika,

• być ergonomiczne, z uwzględnieniem cech antropologicznych i stanu zdrowia pracownika,

• zapewniać możliwość regulacji w celu dopasowania do cech indywidualnych użytkownika,

• umożliwiać równoczesne stosowanie z innymi środkami ochrony indywidualnej bez zmniejszenia funkcji ochronnych lub użytkowych,

• spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących środków ochrony indywidualnej.

Zapobieganie zagrożeniom związanym z podnoszeniem - maszyny

Maszyna powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby utrzymywała stateczność, podczas pracy oraz w trakcie postoju, a także podczas wszystkich etapów transportu, montażu i demontażu, możliwych do przewidzenia awarii elementów składowych oraz wykonywania prób, zgodnie z instrukcją.

Wynika to z § 90 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn - Dz.U. nr 199, poz. 1228 z późn. zm.).
Aby spełnić określone powyżej wymagania producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien stosować właściwe metody sprawdzania.
Natomiast maszyna poruszająca się po prowadnicy lub torze powinna być wyposażona w urządzenia zabezpieczające ją przed wypadnięciem.

Zapobieganie zagrożeniom związanym z podnoszeniem - maszyny

Gdy mimo zastosowania urządzeń zabezpieczających maszynę przed wypadnięciem pozostaje ryzyko jej wykolejenia się lub uszkodzenia szyny, prowadnicy albo części jezdnych maszyny, należy zastosować takie urządzenia, które zapobiegają:

• upadkowi sprzętu lub części,
• wypadnięciu ładunku,
• wywróceniu się maszyny

(§ 91 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn - Dz.U. nr 199, poz. 1228 z późn. zm.).
Należy także pamiętać, że maszyna, osprzęt do podnoszenia i ich części powinny wytrzymywać naprężenia, którym mogą być poddane zarówno podczas użytkowania, jak i postoju, instalowania oraz w warunkach użytkowania i wszystkich konfiguracjach określonych przez producenta, przy uwzględnieniu, gdzie jest to konieczne:

• warunków atmosferycznych,
• sił wywieranych przez ludzi.

Wspomniane wymagania powinny być również spełnione podczas:

• transportu maszyny,
• montażu maszyny,
• demontażu maszyny.

W lipcu 2013 r. specjalista ds. bhp może stracić stanowisko

Podnoszenie kwalifikacji pracowników bhp

Pewien pracownik służby bhp posiadający zawód technika bhp w dniu wejścia w życie przepisów z 2004 r. podwyższających kwalifikacje pracowników bhp był zatrudniony na stanowisku specjalisty ds. bhp. Czy zachowując stanowisko specjalisty ds. bhp do 2013 r. może również pełnić obowiązki specjalisty ds. bhp w innych zakładach na umowę zlecenie.

Osoby, które w dniu wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 2 listopada 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy tj. 1 lipca 2005 r. pełniły obowiązki specjalisty ds. bhp i posiadały zawód technika bhp mogą być zatrudnione na tym stanowisku do 30 czerwca 2013 r. Do tej daty można powierzyć tym osobom wykonywanie zadań służby bhp na podstawie umowy zlecenia - jako specjalistom spoza zakładu pracy.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2005 r. pracownikami służby bhp mogły być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:
1. Inspektorem ds. bhp mogła być osoba posiadająca:

• wyższe wykształcenie i co najmniej 2-letni staż zawodowy,
• zawód technika bhp lub,
• średnie wykształcenie i co najmniej 4-letni staż zawodowy;

2. Starszym inspektorem ds. bhp mogła być osoba posiadająca:

• wyższe wykształcenie i co najmniej 4-letni staż zawodowy lub
• zawód technika bhp oraz co najmniej 3-letni staż zawodowy lub
• średnie wykształcenie i co najmniej 6-letni staż zawodowy;

3. Specjalistą ds. bhp mogła być osoba posiadająca;

• wyższe wykształcenie o specjalności "bezpieczeństwo i higiena pracy" lub studia podyplomowe w zakresie bhp,
• wyższe wykształcenie i co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp,
• zawód technika bhp oraz co najmniej 5-letni staż w służbie bhp,

4. Głównym specjalistą ds. bhp mogła być osoba posiadająca:

• wyższe wykształcenie o specjalności "bezpieczeństwo i higiena pracy" lub studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 2-letni staż pracy w służbie bhp lub
• wyższe wykształcenie i co najmniej 6-letni staż pracy w służbie bhp.

Od 1 lipca 2005 r. wymagania kwalifikacyjne niezbędne do zajmowania określonych stanowisk w służbie bhp uległy zmianie. Jednak osoby zatrudnione w służbie bhp i wykonujące zadania tej służby w tym dniu lub którym zadania te powierzono jako specjalistom spoza zakładu pracy, niespełniające nowych (obecnie obowiązujących) wymagań zachowały prawo do zatrudnienia w służbie bhp i wykonywania zadań tej służby np. na podstawie umowy zlecenia przez okres 8 lat od powyżej wskazanej daty.

A może tak wyjechać?

Nie od dziś wielu pracowników służby bhp zastanawia się nad wyjazdem do pracy w innym kraju Unii Europejskiej, choć jest ich znacznie więcej, niż jeszcze kilka lat temu. Powody takiego stanu rzeczy wszyscy doskonale znamy, więc nie będę tu o nich pisał...

Najczęściej stawiane sobie pytanie brzmi wtedy zazwyczaj, czy zagraniczny pracodawca uzna moje kwalifikacje zdobyte tu, w Polsce. Odpowiedź na nie nie jest prosta. Sprawa dotycząca uznawania wykształcenia do celów zawodowych jest w UE traktowana niejednolicie.

A może tak wyjechać?

Jedynie w przypadku uznawania kwalifikacji zawodowych do pracy w zawodach regulowanych, czyli takich, których wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych przepisach danego państwa, w krajach Unii Europejskiej istnieją unijne dyrektywy obowiązujące w takich państwach. Decyzja o zakwalifikowaniu zawodu do grupy regulowanych należy do każdego państwa członkowskiego UE z osobna. Ten sam zawód może być zawodem regulowanym w jednym państwie UE, podczas gdy w pozostałych nie będzie za taki uważany.

Praktyczne rady
W razie zamiaru podjęcia pracy w sektorze usług bhp w innych krajach UE radzimy w każdym przypadku dowiadywać się w ośrodku informacji danego państwa, czy określony zawód jest regulowany i jakie procedury uznania kwalifikacji zawodowych przewiduje ustawodawstwo tego kraju.

Niebezpieczne biuro

Brak szczegółowych przepisów w sprawie bhp przy pracach biurowych powoduje, że do kontroli, oceny i zapewnienia właściwych warunków pracy w biurze konieczna jest znajomość oraz przestrzeganie wymagań zawartych w wielu przepisach prawnych.

Biuro nie jest wolne od zagrożeń wypadkowych i chorobowych, a przede wszystkim uciążliwości pracy. Jak zorganizować pracę administracyjno-biurową, aby pracownicy byli jak najmniej narażeni na wspomniane zagrożenia i uciążliwości?

Jakie zagrożenia i uciążliwości występują w biurze?

Kluczowym zagadnieniem warunkującym prawidłowe wywiązywanie się z obowiązków biurowych jest znajomość czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych oraz związanych z nimi zagrożeń występujących na stanowiskach pracy. Osoby zatrudnione w biurach są narażone na oddziaływanie różnorodnych czynników zagrażających ich zdrowiu, a niekiedy nawet życiu.

Czynniki występujące w procesach pracy zostały podzielone na:

• niebezpieczne (ich oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu jego zdrowia bądź do śmierci),
• szkodliwe (ich oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do schorzenia).

W zależności od charakteru oddziaływania na człowieka niebezpieczne i szkodliwe czynniki środowiska pracy dzieli się na następujące grupy:

• fizyczne (np. elementy urządzeń technicznych znajdujące się w ruchu, prąd elektryczny, powierzchnie, na których możliwy jest upadek),
• chemiczne (np. substancje i preparaty toksyczne, drażniące, uczulające),
• biologiczne (np. bakterie, wirusy, grzyby),
• psychofizyczne (np. obciążenie fizyczne statyczne i dynamiczne, obciążenie umysłowe).

Podstawowe czynniki niebezpieczne i szkodliwe oraz związane z nimi zagrożenia i uciążliwości występujące w biurach to:

• prąd elektryczny - porażenie prądem zasilającym urządzenia biurowe (np. komputery, kopiarki), urządzenia oświetleniowe i grzewczo-wentylacyjne (np. lampy stołowe, wentylatory, dmuchawy), przedłużacze, przewody, gniazda i wtyczki, tablice bezpiecznikowe,
• ruchome elementy urządzeń biurowych (np. wentylatorów, kserokopiarek, niszczarek),
• powierzchnie, na których możliwy jest upadek pracownika (np. uszkodzone podłogi i wykładziny, progi, zawilgocone posadzki z terakoty, układanie i zdejmowanie materiałów z regałów i półek bez dostępu z poziomu podłogi),
• środki chemiczne (np. drażniące, uczulające środki czystości, dezynfekcyjne, bakteriobójcze),
• przemieszczanie ciężkich przedmiotów (np. komputerów, kopiarek, mebli biurowych),
• powierzchnia i kubatura pomieszczeń oraz miejsc pracy (np. pomieszczenia zbyt ciasne, za niskie),
• temperatura, wilgotność i ruch powietrza w pomieszczeniach pracy (np. brak wentylacji naturalnej, ogrzewania zapewniającego właściwą temperaturę),
• oświetlenie w pomieszczeniach pracy (np. brak oświetlenia dziennego, niewłaściwe natężenie oświetlenia sztucznego),
• hałas w miejscu pracy (np. hałas pochodzący ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych, urządzeń biurowych, instalacji oraz urządzeń wentylacyjnych),
• obciążenia fizyczne spowodowane na przykład niestosowaniem zasad ergonomii w organizacji i wyposażeniu stanowisk pracy (np. nieregulowane, niedostosowane do wzrostu pracownika siedzisko i stół na stanowisku pracy),
• obciążenia nerwowo-psychiczne (nadmierne obciążenie umysłu, obciążenia emocjonalne).

Jak sprawić, by pracownicy przestrzegali przepisów bhp

Jak sprawić, by pracownicy przestrzegali przepisów bhp 

Przestrzeganie norm bhp zwiększa bezpieczeństwo pracowników. Jak jednak sprawić, by zdali sobie z tego sprawę i traktowali ten problem poważnie?

Pracodawca ma do dyspozycji dwa systemy, które mu w tym pomogą:

• motywujący
• nakazowy

Ten pierwszy jest trudniejszy do realizacji, ale w dłuższej perspektywie - bardziej efektywny. Polega na nagradzaniu za działania eliminujące zagrożenia i poprawiające warunki. Jego stosowanie doprowadzi do samokontroli w zakresie przestrzegania norm bhp.
System nakazowy polega na wprowadzeniu systemu kar i ich konsekwentnym egzekwowaniu. W początkowym okresie jest on bardzo skuteczny. Po jakimś czasie jednak pracownicy - zamiast skupić się na przestrzeganiu norm - będą robić wszystko, aby kary uniknąć. Opracowują różne scenariusze wytłumaczenia swojego postępowania, tłumacząc je najczęściej czynnikami niezależnymi od nich (np. nie było odpowiednich materiałów czy narzędzi, było za mało czasu, robiłem to dla dobra firmy itp.). W końcu system nakazowy doprowadzi do tego, że pracownicy zaczną kalkulować, czy korzyść z wykonania zadania z ominięciem wymogów bhp nie będzie większa od ewentualnej kary. Tym bardziej, że wysokość kary, jaką może nałożyć pracodawca, jest określona przepisami i możliwa do obliczenia.
Co warto więc zrobić, by miejsce pracy było bezpieczne dla podwładnych?
Najlepiej wprowadzić oba systemy jednocześnie. Wtedy z jednej strony wszyscy będą wiedzieli, że za łamanie przepisów bhp są nakładane kary, a z drugiej - pracujący bezpiecznie i działający na rzecz poprawy stanu bhp są nagradzani. Warto się na to zdecydować, bo ludzie są różni i reagują na różne bodźce.
Poniżej przedstawiamy algorytm dotyczący kształtowania świadomości w zakresie bezpieczeństwa pracy. Ułatwi on opracowania własnych systemów takiego kształtowania, odpowiednich do warunków panujących w firmie.

Algorytm kształtowania świadomości w zakresie bezpieczeństwa prac znajdziesz TUTAJ >>

Ach ci pracownicy

Służba bhp pełni w firmie funkcje kontrolne oraz doradcze w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach swoich uprawnień jej pracownicy mają między innymi możliwość występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bhp.

Ach ci pracownicy...

Wśród podstawowych obowiązków pracownika w zakresie bhp znajdują się wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp, a także dbałość o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi oraz sprzętu.

Kary porządkowe
Pracodawca może stosować kary porządkowe wobec pracowników za nieprzestrzeganie przez nich przepisów bhp. Mogą to być kary upomnienia, nagany i pieniężna
Niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego
Jeżeli wystąpi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika bądź innych osób (np. praca w obrębie uszkodzonego zbiornika z substancjami niebezpiecznymi), służba bhp ma prawo niezwłocznego wstrzymania pracy danej maszyny albo innego urządzenia technicznego. Jej pracownicy mogą też wnioskować do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego części lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy.
Środki perswazyjne
Jeżeli chodzi o środki perswazyjne, to jak najbardziej są one wskazane w relacjach z pracownikami.

Ilu nas trzeba

Liczebność służby bhp w praktyce uzależniona jest od liczby zatrudnianych pracowników, struktury organizacyjnej i przestrzennej organizacji, której służba taka jest częścią.

Zasadnicze znaczenie przy ustalaniu liczebności i kwalifikacji obsady personalnej służby bhp powinien mieć dla pracodawcy stopień faktycznych, jak również potencjalnych zagrożeń zawodowych w firmie (wypadki przy pracy i choroby zawodowe) oraz uciążliwości wynikających z rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, stosowanych technologii i posiadanego wyposażenia technicznego.

Ilu nas trzeba?

Prawodawca nie ogranicza w górę swobody pracodawcy zatrudniającego 100 i więcej pracowników przy ustalaniu liczebności służby bhp. Nie zabrania też ani nie ogranicza pracodawców zatrudniających do 100 pracowników w dobrowolnym tworzeniu służby bhp mimo braku formalnego obowiązku.

Elementem świadczącym o elastyczności przepisów dotyczących tworzenia służby bhp, umożliwiającym dopasowanie jej struktury do faktycznych potrzeb firmy, jest możliwość nakazania powołania służby bhp bądź powiększenia jej składu przez inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi w firmie.
I tak, służbę bhp musi powołać pracodawca zatrudniający 100 i więcej pracowników. Obowiązku takiego nie ma zatem pracodawca w zakładzie pracy liczącym do 100 pracowników, z tym że...

„Bhp od kuchni”

Poślizgnięcia, upadki, oparzenia termiczne, rany cięte, praca w gorącym środowisku, zagrożenia pożarowe to tylko niektóre zagrożenia na jakie narażeni są pracownicy gastronomii. Co zrobić , aby im zapobiec?

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zagrożeniom zawodowym skutkującym wypadkami przy pracy jest właściwe zarządzanie bezpieczeństwem pracy.
Podstawowym elementem zarządzania bezpieczeństwem warunkującym skuteczność tego działania jest rzetelna, adekwatna do warunków technicznych i technologicznych w firmie ocena ryzyka zawodowego.
Ocena ryzyka zawodowego wynikająca z rozpoznania zagrożeń na stanowiskach pracy i przegląd stanu bhp nie przyniosą pracodawcy spodziewanych efektów oraz korzyści, jeżeli nie staną się podstawą planu systematycznych działań w celu obniżenia poziomu ryzyka zawodowego i poprawy warunków pracy zatrudnionych osób.

Jakie elementy musi zawierać ocena ryzyka zawodowego restauracji?

W zakładach gastronomicznych eksploatowane są niebezpieczne maszyny, urządzenia i narzędzia ręczne (np. maszyny do mielenia mięsa i rozdrabniania warzyw, kotły warzelne, noże oraz tasaki).

Pracownicy wykonują wiele czynności, takich jak:

• przenoszenie i podnoszenie surowców, półproduktów oraz gotowych potraw,
• krojenie,
• cięcie,
• rąbanie surowców i półproduktów,
• podgrzewanie i gotowanie potraw,

w trakcie których szczególnie łatwo o wypadek.
Właściwa ocena ryzyka zawodowego powinna przede wszystkim obejmować:

• precyzyjną,
• dokładną,
• wiarygodną identyfikację zagrożeń wypadkowych i chorobowych,
• oszacowanie poziomu ryzyka,
• ustalenie jego dopuszczalności.

Taka ocena musi być również udokumentowana. Pracownicy muszą zostać poinformowani o zagrożeniach i związanym z nimi poziomie ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną przez nich pracą.

Stop dla wypadków w szkole

Analiza wypadków uczniowskich przeprowadzana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej wskazuje, że najczęściej wypadki uczniowskie mają miejsce w czasie przerw, na korytarzach i boisku szkolnym. Hałas i wzmożony ruch powodują trudności komunikacyjne, także ograniczenie w porozumiewaniu się głosem.

Przyczyny wypadków uczniowskich to najczęściej:
- niezwracanie uwagi na bezpieczeństwo innych,
- bieganie zamiast chodzenia,
- żywiołowe zachowania,
- nieprzestrzeganie zasady prawostronnego ruchu,
- zamyślenie,
- pośpiech,
- brak skutecznego nadzoru nad uczniami,
- śliskie nawierzchnie,
- nierówne podłogi,
- brak zabezpieczenia poręczy,
- niestabilnie zamocowany sprzęt sportowy,
- niezabezpieczone przewody i niskie stropy nad przejściami.
Tyle w skrócie o przyczynach wypadków w szkole. Czy wiadomo jednak jak się zachować, gdy wypadek już się wydarzył?

Jak postępować w razie wypadku w szkole?

O każdym wypadku ucznia dyrektor lub upoważniony przez niego pracownik szkoły musi zawiadomić natychmiast:

• rodziców (prawnych opiekunów) poszkodowanego,
• organ prowadzący szkołę lub placówkę,
• pracownika służby bhp,
• społecznego inspektora pracy,
• radę rodziców.

Ponadto o wypadku śmiertelnym, ciężkim i zbiorowym dyrektor zawiadamia niezwłocznie także prokuratora i kuratora oświaty. Natomiast o wypadku, do którego doszło w wyniku zatrucia - również państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Brak takich powiadomień pociąga za sobą odpowiedzialność karną!
Do czasu rozpoczęcia pracy przez zespół powypadkowy dyrektor musi zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający dopuszczenie do niego osób niepowołanych. Jeżeli czynności związanych z zabezpieczeniem miejsca wypadku nie może wykonać dyrektor, wykonuje je upoważniony przez dyrektora pracownik szkoły lub placówki oświatowej.
Członków zespołu powołuje dyrektor. Zespół przeprowadza postępowanie powypadkowe i sporządza dokumentację powypadkową.
Z treścią protokołu powypadkowego ucznia i innymi materiałami postępowania powypadkowego trzeba zaznajomić:

• pełnoletniego poszkodowanego,
• rodziców (prawnych opiekunów) poszkodowanego małoletniego.

W przypadku śmierci poszkodowanego pełnoletniego lub kiedy nie pozwala mu na to stan zdrowia, z materiałami postępowania powypadkowego zaznajamia się jego rodziców (prawnych opiekunów).
Protokół powypadkowy ucznia doręcza się osobom uprawnionym do zaznajomienia z materiałami postępowania powypadkowego. Jeden egzemplarz protokołu pozostaje w szkole lub placówce. Organowi prowadzącemu i kuratorowi oświaty protokół powypadkowy doręcza się na ich wniosek. Protokół powypadkowy ucznia podpisują członkowie zespołu i dyrektor.

Kasjer na wagę złota

Okres przedświątecznych zakupów z roku na rok zaczyna się coraz wcześniej. Już w listopadzie zaraz po Wszystkich Świętych rusza maszyna świątecznego szału, który trwa prawie 3 miesiące. Sezon przedświąteczny to również czas wzmożonych poszukiwań kasjerów i sprzedawców . Pracowników tych poszukują markety, sklepy sieciowe, centra handlowe, bazarki, jarmarki świąteczne, a wszystko po to by zapewnić sprawną obsługę i większe zyski. Na czym polega praca kasjera? Czym się charakteryzuje jego środowisko pracy? Na pytania odpowiadamy w poniższym tekście.

Czym charakteryzuje się środowisko pracy kasjera?

Praca kasjera polega na obsłudze kasy fiskalnej wyposażonej w monitor ekranowy, taśmy podającej towary, czytnika kodów towarów, sprawdzaniu poprawności wczytanej nazwy towaru i liczby opakowań, pobieraniu zapłaty w gotówce lub z karty płatniczej, wydawaniu reszty, pomocy przy pakowaniu zakupionych towarów, a także udzielaniu niezbędnych wyjaśnień i informacji klientom.

Stanowisko pracy kasjera ma ograniczoną przestrzeń i zlokalizowane jest w głównej hali sprzedaży. Pracę charakteryzuje stały kontakt z klientami i banknotami. Podczas procesu pracy występuje konieczność przechodzenia między regałami sklepu. Środowisko pracy charakteryzuje się zmienną temperaturą (np. przy braku klimatyzacji), przeciągami (np. gdy kasy zlokalizowane są na wprost drzwi wejściowych) i tylko sztucznym oświetleniem.
Wymagane kwalifikacje zawodowe określa kierownictwo firmy, a wymagania zdrowotne - ogólne przepisy bhp i dotyczące zatrudniania młodocianych, kobiet w ciąży (na stanowiskach pracy kasjera w hipermarketach w przeważającej liczbie zatrudniane są kobiety) oraz osób mających kontakt z żywnością.

Uciążliwa praca biurowa

W ogólnej liczbie wypadków i chorób zawodowych pracownicy administracyjno-biurowi mają niewielki udział. Nie można jednak lekceważyć zagrożeń związanych z wykonywaną przez nich pracą. Zagrożenia te wynikają ze znacznego zmechanizowania prac biurowych, chociażby przez wprowadzenie sprzętu komputerowego z monitorami ekranowymi jako podstawowego narzędzia pracy w biurze, powszechnego stosowania kserokopiarek, niszczarek do dokumentów itp.

Wprowadzenie takich urządzeń oraz zagrożenia wynikające z monotonii pracy biurowej oraz oddziaływania stresu powodują konieczność spojrzenia na pracę biurową z innej perspektywy.

Jakie zagrożenia występują w pracy biurowej?

Podstawowe czynniki niebezpieczne i szkodliwe oraz związane z nimi zagrożenia i uciążliwości występujące w biurach to:

• prąd elektryczny - porażenie prądem zasilającym urządzenia biurowe (np. komputery, kopiarki), urządzenia oświetleniowe i grzewczo-wentylacyjne (np. lampy stołowe, wentylatory, dmuchawy), przedłużacze, przewody, gniazda i wtyczki, tablice bezpiecznikowe,
• ruchome elementy urządzeń biurowych (np. wentylatorów, kserokopiarek, niszczarek),
• powierzchnie, na których możliwy jest upadek pracownika (np. uszkodzone podłogi i wykładziny, progi, zawilgocone posadzki z terakoty, układanie i zdejmowanie materiałów z regałów i półek bez dostępu z poziomu podłogi),
• środki chemiczne (np. drażniące, uczulające środki czystości, dezynfekcyjne, bakteriobójcze),
• przemieszczanie ciężkich przedmiotów (np. komputerów, kopiarek, mebli biurowych),
• powierzchnia i kubatura pomieszczeń oraz miejsc pracy (np. pomieszczenia zbyt ciasne, za niskie),
• temperatura, wilgotność i ruch powietrza w pomieszczeniach pracy (np. brak wentylacji naturalnej, ogrzewania zapewniającego właściwą temperaturę),
• oświetlenie w pomieszczeniach pracy (np. brak oświetlenia dziennego, niewłaściwe natężenie oświetlenia sztucznego),
• hałas w miejscu pracy (np. hałas pochodzący ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych, urządzeń biurowych, instalacji oraz urządzeń wentylacyjnych),
• obciążenia fizyczne spowodowane na przykład niestosowaniem zasad ergonomii w organizacji i wyposażeniu stanowisk pracy (np. nieregulowane, niedostosowane do wzrostu pracownika siedzisko i stół na stanowisku pracy),
• obciążenia nerwowo-psychiczne (nadmierne obciążenie umysłu, obciążenia emocjonalne).

Pracownik odchodzi, postępowanie powypadkowe trwa dalej

W toku postępowania członek zespołu powypadkowego odchodzi z pracy

W pewnej firmie zatrudniającej ponad 400 pracowników nie ma związków zawodowych ani społecznego inspektora pracy. Jest wybrany przedstawiciel pracowników, jednak odchodzi z pracy. W międzyczasie dochodzi do wypadku przy pracy. Postępowanie powypadkowe z udziałem tego przedstawiciela trwa i na pewno nie skończy się przed jego odejściem z pracy. Pojawia się więc pytanie, co pracodawca powinien zrobić w takiej sytuacji?

Jeśli w toku postępowania powypadkowego członek zespołu powypadkowego - przedstawiciel pracowników odchodzi z zakładu pracy pracodawca powinien niezwłocznie zorganizować wybory nowego przedstawiciela, który zasiądzie w zespole powypadkowym w miejsce dotychczasowego przedstawiciela pracowników.
Okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy ustala zespół powypadkowy, który powołuje pracodawca. W skład tego zespołu wchodzi pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy. W zakładzie pracy, w którym nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, zespół powypadkowy tworzy - zamiast pracownika służby bhp - pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp albo specjalista spoza zakładu pracy. Natomiast w zakładzie pracy, w którym nie ma społecznej inspekcji pracy, w zespole powypadkowym zamiast społecznego inspektora pracy, jako członka zespołu, powołuje się przedstawiciela pracowników posiadającego aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp.
Przepisy nie przewidują trybu postępowania w przypadku, gdy w toku prac zespołu powypadkowego nastąpią zmiany w jego składzie osobowym. Dlatego też, w opinii eksperta PortaluBHP.pl - Tomasza Zwolaka, zmiana np. przedstawiciela pracowników nie wpływa na pracę tego zespołu. Oczywiście nowy członek zespołu powinien zapoznać się ze wszystkimi materiałami zgromadzonymi w toku wcześniejszych prac zespołu.

Bez przesady

Zawsze warto przeanalizować możliwości ograniczenia zagrożeń stwarzających nawet małe ryzyko zawodowe. Często bardzo niewielkim kosztem można poprawić bezpieczeństwo pracy przez na przykład zmiany organizacyjne lub dodatkowe szkolenie pracowników. Jednak należy uważać, aby - jak to się kolokwialnie mówi - "nie wylać dziecka z kąpielą".

Bez przesady

Planując wprowadzenie zmian w celu zlikwidowania lub ograniczenia zagrożenia, najpierw odpowiedzmy sobie na pytanie, czy zmiany takie nie spowodują powstania innych zagrożeń.

Na przykład zastąpienie szkodliwej substancji chemicznej mniej szkodliwą może spowodować, że zastąpimy substancję niepalną łatwo palną...
Stopień podejmowanych działań uzależniony będzie od:

• rodzaju prowadzonej działalności,
• wielkości zakładu pracy,
• stosowanych technologii.

Jednak, gdy w firmie ryzyko zawodowe porównywalne jest z ryzykiem w życiu codziennym, to działania profilaktyczne powinny być nakierowane bardziej na wyeliminowanie uciążliwości związanych z pracą niż ochronę zdrowia i życia pracowników.

Wyznaczenie pracowników do zwalczania pożarów i ewakuacji

Pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2091 § 1 pkt 2 lit. b Kodeksu pracy, dalej: kp). Powinno to być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz innych osób przebywających na terenie zakładu pracy, a także rodzaju i poziomu występujących zagrożeń (art. 2091 § 2 kp).

Pamiętaj, że pracodawca musi konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami czynności dotyczące wyznaczania pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 23711a § 1 pkt 3 kp).

Wyznaczenie pracowników do zwalczania pożarów i ewakuacji

Liczba pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń (art. 2091 § 3 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Jeżeli pracodawca zatrudnia wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych, działania w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników może wykonywać samodzielnie. Musi jednak przy tym uwzględnić wymagania dotyczące liczby, szkolenia oraz wyposażania pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2091 § 4 kp).
Ponadto pracodawca musi przekazywać pracownikom informacje o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (art. 2071 § 1 pkt 3 lit. b kp).
Informacja ta musi zawierać:

• imię i nazwisko,
• miejsce wykonywania pracy,
• numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej

(art. 2071 § 2 pkt 1-3 kp).

Najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku pracy stolarza

Stolarz w czasie swojej pracy wykonuje wiele różnorodnych czynności: dobiera odpowiednie rodzaje drewna, materiały drewnopochodne, wykonuje elementy drewniane, drewnopochodne. Stosuje kleje, farby, lakiery. Stolarz wycina i łączy elementy np. mebli, okleja meble fornirem lub płytami laminowanymi. Szlifuje i lakieruje powierzchnie drewniane, montuje wytworzone elementy. Praca stolarza to m. in. wykonywanie czynności związanych z transportem, magazynowaniem, obsługą różnego rodzaju maszyn i urządzeń wykorzystywanych w stolarni.

Pracownik wykonujący zawód stolarza narażony jest na wiele czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych występujących przy wykonywaniu tego zawodu. Dlatego właśnie tak istotne jest właściwe przeszkolenie stanowiskowe pracownika zatrudnionego na tym stanowisku. Szczególnie ważne jest uświadomienie mu zagrożeń, jakie mogą wystąpić w jego pracy.

Najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku pracy stolarza

Aby stosować ochronę przed zagrożeniami najpierw należy zidentyfikować najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku pracy stolarza.O zagrożeniach należy poinformować szkolonych pracowników w tracie pierwszej fazy szkolenia, są to podstawowe informacje dla szkolonego pracownia a także dla szkolącego.

Zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi
Zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi to przede wszystkim:

• uderzenie, pochwycenie, wciągnięcie przez obracające się elementy obrabiarek do drewna (koła napędowe, sprzęgła, wrzeciona, przekładnie, narzędzia skrawające - brak osłon obracających się części obrabiarek do drewna, niestosowanie popychaczy, luźne rękawy, luźne elementy odzieży itp., narażenie na ciężkie uszkodzenia ciała - zmiażdżenia, obcięcia palców lub rąk, przecięcia),
• upadek na płaszczyźnie, przewrócenie się, potknięcie się (brak ładu na ciągach i drogach komunikacyjnych, niewłaściwy sposób składowania materiałów, zastawione drogi komunikacyjne składowanymi materiałami, wyrobami, nieład na stanowisku pracy, brak wolnej przestrzeni na stanowisku pracy, nieuprzątnięte odpady, ubytki w podłodze, progi na ciągach komunikacyjnych),
• przygniecenie, uwięzienie, uderzenie (np. przez środki transportu wewnątrzzakładowego np. wózki, przez transportowane materiały np. płyty, bele drewna ),
• upadek przedmiotu, materiałów, narzędzi (np. płyt, belek drewna w czasie składowania, zdejmowania surowców z regałów, półek, niewłaściwy sposób składowania płyt - składowanie płyt pod niewłaściwym kątem),
• upadek z wysokości, upadek na niższy poziom (np. w czasie wchodzenia po drabinie, w czasie prac magazynowych),
• uderzenie przez obrabiane materiały (odrzut obrabianych materiałów głównie z powodu niejednorodności obrabianego materiału - zakleszczenia, zaciśnięcia obrabianego materiału , odpryski, odłamki ciętych płyt),
• porażenie prądem elektrycznym (w przypadku uszkodzenia izolacji przewodów zasilających urządzenia elektryczne, obrabiarki przenośne, przebicia, niewłaściwy stan techniczny urządzeń),
• zagrożenia pożarem (niewłaściwy stan techniczny instalacji elektrycznej, brak ładu i porządku, zapylenie, zlegania kurzu, gromadzenie się ładunków elektryczności statycznej, brak lub niewłaściwy stan wentylacji, niewłaściwy stan techniczny obrabiarek - nagrzanie się elementów obrabiarki do temperatury zapłonu drewna, wyrzucenie przez obrabiarkę tlących się cząstek drewna, palenie papierosów w pomieszczeniach stolarni),
• zagrożenie wybuchem (pyły powstające przy obróbce drewna suchego i materiałów drewnopochodnych tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe - wybuch pyłu drzewnego np. z powodu niewłaściwego stanu technicznego przewodów elektrycznych, niewłaściwa wentylacja, zapylenie, gromadzenie się ładunków elektryczności statycznej),
• uderzenie człowieka o nieruchome przedmioty (regały, obrabiarki, urządzenia, zastawione ciągi komunikacyjne, nieład, niewłaściwe miejsca składowania surowców, wyrobów),
• skaleczenia, urazy ostrymi narzędziami (piły, dłuta, wiertła itp.),
• kontakt z szorstkim powierzchniami (krawędzie płyt, odpady materiałów, sęki, drzazgi, pilniki używane do obróbki materiałów),
• zaprószenia oczu (zaprószenia pyłem drzewnym, trocinami),
• poparzenia (np. dotknięcie gorących elementów suszarni do drewna).

Analiza stanu bhp przydatna nie tylko pracodawcy

Komu potrzebna jest analiza stanu bhp

Analiza stanu bhp potrzebna jest przede wszystkim pracodawcy, ale również pracownikom służby bhp.

Osobą, która jest odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa w firmie, jest oczywiście pracodawca, a dalej wszystkie osoby kierujące pracownikami w części wynikającej z ich zakresu odpowiedzialności. Ale należy pamiętać, że pracodawca zatrudnia pracowników służby bhp, którzy mimo, że bezpośrednio nie odpowiadają za stan bhp, to są "doradcami pracodawcy, osób nadzoru i robotników", a więc to oni w dużej mierze kształtują bezpieczeństwo pracy w zakładzie. Należy mieć na uwadze, że w praktyce właśnie służba bhp, poprzez swoje codzienne działania, ma największy wpływ na kształtowanie bezpiecznych warunków pracy.
Mając szczegółową analizę stanu bhp pracodawca zdaje sobie sprawę ze wszystkich konsekwencji wynikających z niedociągnięć w zakresie bhp występujących w jego firmie. Wie również, jakie ma podejmować działania mające na celu doprowadzenie do zgodności z obowiązującymi przepisami, a co za tym idzie do ograniczania zagrożeń. W tych działaniach pracownikami pomocnymi pracodawcy są właśnie pracownicy służby bhp.

Każda niezgodność z przepisami i zasadami bhp jest potencjalnym źródłem zagrożenia, a każde zagrożenie jest potencjalnym źródłem wypadku przy pracy czy choroby zawodowej.

Jeżeli działania pracodawcy oraz pracowników, w tym służby bhp, będą ukierunkowane na:

• ograniczanie zagrożeń czyli organizowanie i wykonywanie prac zgodnie z przepisami,
• wprowadzenie mechanizmów poprawy warunków pracy,

to dopiero wtedy będzie gwarancja, że w firmie jest i będzie bezpiecznie. Firma będzie również w sytuacji znacznego komfortu podczas kontroli organów zewnętrznych.
Należy mieć na uwadze, że czekanie na decyzje zewnętrznych organów kontrolnych czy podejmowanie działań po wypadkach jest najdroższym sposobem poprawy warunków pracy.
Dlatego też coraz więcej firm wdraża System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZBP), który poprzez funkcjonujące w zakładzie procedury wymusza systemowe podejście do zagadnień bhp. Uzyskanie certyfikatu SZBP jest potwierdzeniem, że praca jest zorganizowana w sposób zgodny z obowiązującym prawem.

Najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku operatora – kierowcy wózka podnośnikowego

Aby zastosować właściwą ochronę przed zagrożeniami, najpierw należy zidentyfikować najczęściej występujące na stanowisku pracy operatora - kierowcy wózka podnośnikowego zagrożenia. O zagrożeniach należy poinformować szkolonych pracowników w tracie pierwszej fazy szkolenia, są to podstawowe informacje dla szkolonego pracownia, a także dla szkolącego. Zagrożenia te występują zarówno przy wykonywaniu prac, jak i przy pracach związanych z obsługą wózka, jego przygotowaniem do pracy, konserwacją.

Najczęściej występujące zagrożenia na stanowisku operatora - kierowcy wózka podnośnikowego

Operator-kierowca wózka jezdniowego wykonujący czynności związane z kierowaniem pojazdem i załadunkiem bądź wyładunkiem materiałów musi dbać o bezpieczeństwo nie tylko swoje, ale także innych osób znajdujących się w rejonie jego pracy. Bardzo ważne jest zachowanie przy nich wymogów bezpiecznej pracy. Osoba pracująca na takim stanowisku powinna posiadać niezbędną wiedzę w zakresie bezpiecznych metod wykonywania pracy. Dlatego istotne jest właściwe przeszkolenie stanowiskowe pracownika zatrudnionego na takim stanowisku. Szczególnie ważne jest uświadomienie mu zagrożeń, jakie mogą wystąpić w jego pracy.

Do zagrożeń czynnikami niebezpiecznymi należą:

• uderzenie, pochwycenie przez pracujące elementy wózka podnośnikowego, obracające się, niezabezpieczone części wózka (np. w czasie obsługi codziennej, przy pracach związanych z konserwacją wózka),
• przygniecenie, uwięzienie operatora przez przewrócony wózek (np. z powodu nadmiernego obciążenia, nieodpowiedniego rozmieszczenia ładunku, błędów w prowadzeniu i obsługiwaniu, przekroczenia dopuszczalnych kątów nachylenia drogi przewidzianych dla wózka, nieodpowiednie ustawienie środka ciężkości, podnoszenie ładunku na zbyt dużą wysokość, nieostrożne prowadzenie wózka, zwłaszcza po śliskiej, nierównej nawierzchni, utrata stateczności wózka, przewrócenie się wózka w czasie wjeżdżania (zjeżdżania) z ramp, pomostów, wykonywanie ostrych zakrętów na pochyłościach jezdni),
• upadek z wysokości, upadek na niższy poziom (np. w czasie wsiadania do kabiny wózka, nieostrożne wchodzenie lub schodzenie z siedziska operatora - możliwość urazów w wyniku potknięcia i upadku),
• wypadnięcie z wózka np. w czasie kolizji, przewrócenia się wózka, nie używanie przez kierowcę pasów bezpieczeństwa,
• potknięcie się, upadek na płaszczyźnie, poślizgnięcie się (np. w czasie prac związanych z konserwacją wózka, nierówny teren - dojście do wózka, zastawione ciągi i drogi komunikacyjne, mokra śliska nierówna nawierzchnia),
• spadnięcia wózka z wyższego poziomu na niższy (wjeżdżanie wózkiem na pomosty, stropy, podłogi o nieznanej nośności, o nośności niższej od masy wózka z ładunkiem i kierowcą),
• uderzenie wózkiem w stacjonarne przeszkody np. budynek, ściana lub poruszające się obiekty (np. gdy pole widzenia operatora jest ograniczone przez ładunek, stoczenie się niezabezpieczonego wózka, niedostosowanie szerokości i wysokości bram do gabarytów wózka, przekroczenie dopuszczalnych prędkości poruszania się wózka),
• porażenie prądem elektrycznym w przypadku uszkodzenia izolacji przewodów elektrycznych, niewłaściwy stan instalacji elektrycznej, porażenie prądem elektrycznym z baterii akumulatorów, porażenie prądem elektrycznym na stanowiskach ładowania akumulatorów,
• uderzenie lub przygniecenie składowanymi materiałami w miejscu wykonywania czynności transportowych, w czasie przewożenia materiałów, spadnięcia nieodpowiednio umieszczonego ładunku, przewożenia ładunków, których wymiary nie są dostosowane do wymiarów platformy ładunkowej wózka,
• poparzenie, uszkodzenie ciała związane, np. z uszkodzeniem instalacji układu hydraulicznego wózka, wylaniem się elektrolitu z akumulatora wózka, oparzeniem kwasem siarkowym podczas ładowania akumulatorów, dotknięciem gorących części wózka spalinowego (wydechu, elementów silnika),
• urazy, zatrucia niebezpiecznymi substancjami chemicznymi uwalniającymi się w wyniku upadku, zniszczenia (zmiażdżenia) transportowanych zbiorników, możliwość urazów spowodowanych stłuczonym szkłem,
• pożar, wybuch (np. w przypadku uszkodzenia instalacji gazowej wózka, nieszczelności instalacji wózka spalinowego zasilanego gazem, powstanie mieszaniny wybuchowej gazu z powietrzem, wybuch (rozerwanie) nagrzanej butli z gazem, nieprawidłowości przy ładowaniu akumulatorów - wybuch wodoru wydzielającego się podczas ładowania akumulatorów - brak, nieprawidłowa wentylacja, wjeżdżanie niedostosowanym wózkiem do pomieszczeń zagrożonych wybuchem, w których znajdują się palne gazy, pary, pyły),
• skaleczenie o ostre krawędzie (np. w czasie obsługi codziennej, ostre wystające krawędzie transportowanych ładunków),
• uderzenia o przedmioty, elementy wózka (np. w czasie wsiadania na siedzisko),
• kolizja - wypadek drogowy w czasie przemieszczania się wózka,
• zatrucie spalinami (uruchamianie wózka w zamkniętych pomieszczeniach, brak wentylacji),
• odmrożenia strumieniem uwolnionego gazu propan-butan,
• urazy spowodowane rozerwaniem pompowanego koła (brak klatek bezpieczeństwa).

Nowy formularz sprawozdania z przewozu towarów niebezpiecznych

12 września 2012 r. weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 14 sierpnia 2012 r. w sprawie formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz.U. poz. 966). Zostało ono wydane na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. nr 227, poz. 1367 z późn. zm.).

Nowy formularz sprawozdania z przewozu towarów niebezpiecznych

Nowe rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 14 sierpnia 2012 r. w sprawie formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz.U. poz. 966) było poprzedzone:

• starym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 października 2005 r. w sprawie wzoru formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz.U. nr 207, poz. 1733), które przestało obowiązywać już 2 lipca 2012 r. na podstawie art. 133 ust. 2 pkt 1 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. nr 227, poz. 1367 z późn. zm.),

• starym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 1 maja 2004 r. w sprawie wzoru formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz.U. nr 118, poz. 1239), które przestało obowiązywać już 2 lipca 2012 r. na podstawie art. 133 ust. 2 pkt 2 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych.

W załączniku Wzór formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych do nowego rozporządzenia określono nowy formularz rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych i sposób jego wypełniania (§ 1 nowego rozporządzenia).

„Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz”

Czy każdą dolegliwość wywołaną warunkami pracy można uznać za chorobę zawodową? Jakie kryteria musi spełnić schorzenie, aby zostało zakwalifikowane jako choroba zawodowa? Jak odróżnić chorobę zawodową od wypadku przy pracy? Na pytania odpowiadamy w poniższym tekście.

Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy bądź w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym.
Istotnym, choć nie jedynym elementem pozwalającym odróżnić chorobę zawodową od wypadku przy pracy, jest długotrwałość oddziaływania na organizm pracownika szkodliwych dla zdrowia czynników środowiska pracy, skutkująca uszczerbkiem na zdrowiu w zakresie chorób objętych wykazem chorób zawodowych.

Choroba zawodowa czy zwykłe schorzenie?

O tym, jakie schorzenia wywołane pracą w warunkach zagrażających zdrowiu pracowników uznaje się za choroby zawodowe, decyduje ustawodawca, określając ich wykaz.

Wykaz chorób zawodowych zawiera załącznik Wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. nr 105, poz. 869).
Ścisłe związanie organów rozstrzygających spory dotyczące świadczeń przysługujących poszkodowanym, ustanowione wykazem chorób zawodowych, oznacza, że organy takie nie mają prawa wypowiadać się co do związku z warunkami pracy tych stwierdzonych chorób, które nie zostały objęte wspomnianym wykazem.
W przypadku pozytywnego ustalenia, że stwierdzona u pracownika choroba jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych i praca była wykonywana w warunkach narażających na jej powstanie, istnieje domniemanie związku przyczynowego między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie.
Jeżeli choroba stwierdzona orzeczeniem lekarskim nie figuruje w wykazie chorób zawodowych, nie można orzec o chorobie zawodowej wnioskodawcy.
Pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zgłosić:

• właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
• właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy,

każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.
Ich właściwość ustala się wg:

• miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika,
• krajowej siedziby pracodawcy, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie.

Obowiązek niezwłocznego zgłoszenia każdego przypadku podejrzenia choroby zawodowej dotyczy także lekarza orzekającego w zakresie chorób zawodowych.
Dopełnienie obowiązku niezwłocznego zgłoszenia właściwym organom PIS i PIP każdego przypadku podejrzenia choroby zawodowej nie prowadzi do konkluzji, że zakład pracy realizujący ten obowiązek staje się wnioskodawcą (oraz stroną) w sprawie o ustalenie istnienia choroby zawodowej. Taki sam obowiązek dotyczy bowiem także lekarza orzekającego w zakresie chorób zawodowych - nie ma zatem powodów, aby utożsamiać wykonanie go z żądaniem wszczęcia sprawy administracyjnej.
Zgłoszenia przypadku podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę - pracownik aktualnie zatrudniony musi zgłosić takie podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.
Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje się niezwłocznie na formularzu określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób - Dz.U. nr 132, poz. 1121 (§ 3 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych).
Natomiast w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba taka była przyczyną śmierci pracownika, zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej należy dodatkowo dokonać w formie telefonicznej.

Ewakuacja w firmie

Ewakuacja w firmie

Kto jest odpowiedzialny za ewakuację pracowników w firmie? Jak stworzyć odpowiednie warunki ewakuacji na wypadek zagrożenia? W jaki sposób praktycznie sprawdzić organizację i warunki ewakuacji?

Przepisy dotyczące ochrony ppoż. nie określają jednoznacznie, kto jest odpowiedzialny za ewakuację w firmie.
Jednak odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony ppoż., w tym zapewnienie możliwości ewakuacji, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości bądź części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie.

W przypadku, gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.
Zapewnienie możliwości ewakuacji
Jednym z obowiązków właściciela budynku, obiektu lub terenu, jest zapewnienie osobom tam przebywającym bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji w razie wystąpienia zagrożenia.
Stworzenie odpowiednich warunków ewakuacji
Stworzenie odpowiednich warunków ewakuacji polega w szczególności na:
1. zapewnieniu wyjść w odpowiedniej liczbie i szerokości;
2. zachowaniu dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych;
3. zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych;
4. zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem;
5. zamykaniu drzwi ewakuacyjnych w sposób umożliwiający ich natychmiastowe użycie;

6. zakazie składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczania przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości;
7. zakazie ustawiania na klatkach schodowych przedmiotów utrudniających ewakuację;
8. zapewnieniu otwierania się od wewnątrz okiennic i krat;
9. zapewnieniu oświetlenia awaryjnego i przeszkodowego w obiektach, gdzie jest to wymagane przepisami;
10. umożliwieniu dostępu do:

• podręcznego sprzętu gaśniczego i urządzeń przeciwpożarowych,
• urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami,
• wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz kurków głównych instalacji gazowej,
• wyjść ewakuacyjnych lub okien dla ekip ratowniczych;

11. umieszczaniu w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru z wykazem telefonów alarmowych;
12. oznakowaniu znakami zgodnymi z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa.
Praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji
Właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób będących jej stałymi użytkownikami (oprócz kategorii zagrożenia ludzi ZL IV) powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji.