Okoliczności uzasadniające powstrzymanie się od pracy i oddalenie się z jej miejsca

Prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy jest możliwe, gdy pracodawca nie wywiązał się z obowiązku zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i wykonywanie przez pracownika pracy w takich warunkach, nieodpowiadających przepisom bhp, stwarza zagrożenie jego życia oraz zdrowia oraz, gdy wykonywana przez pracownika praca grozi wspomnianym niebezpieczeństwem innym osobom.

Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa niebezpieczeństwa, pracownik może oddalić się z miejsca zagrożenia.

Okoliczności uzasadniające powstrzymanie się od pracy i oddalenie się z jej miejsca

Sytuacje, w których pracownik może powstrzymać się od wykonywania pracy, a nawet oddalić się z miejsca pracy, są sytuacjami alternatywnymi. Oznacza to, że zaistnienie choćby jednej nich upoważnia pracownika do skorzystania z tego prawa, czyli że wykonywana praca stwarza zagrożenie jego życia i zdrowia lub zagraża innym osobom.

Jednak powstrzymanie się od wykonywania pracy we wspomnianych okolicznościach można uznać za uzasadnione tylko wówczas, gdy warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia. Nie chodzi tu zatem o jakieś niedostatki w organizowaniu warunków pracy, lecz takie, które stwarzają szczególne niebezpieczeństwo. Ponadto wyklucza to powstrzymanie się od wykonywania pracy w przypadku zagrożenia wyłącznie mienia pracownika.

1. Pracownik ma prawo powstrzymania się od wykonywania pracy we wskazanym przez pracodawcę pomieszczeniu tylko wówczas, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie jego zdrowia lub życia (wyrok SN z 19 stycznia 2000 r., I PKN 488/99, OSNP 2001/11/375).
2. Powstrzymanie się od wykonywania pracy zagrażającej zdrowiu pracownika może w konkretnych okolicznościach sprawy stanowić przedmiot pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy (wyrok SN z 7 stycznia 1998 r., I PKN 405/97, OSNAPiUS 1998/22/651).

Co więcej, zagrożenie uzasadniające powstrzymanie się od wykonywania pracy nie może być zagrożeniem jedynie potencjalnym lub takim, które mogłoby jedynie pośrednio szkodzić zdrowiu pracownika. Uznaje się, że zagrożenie uzasadniające powstrzymanie się od wykonywania pracy to zagrożenie realne i obiektywnie sprawdzalne. Ma to ogromne znaczenie w przypadku ewentualnego sporu. W ocenie, czy pracownik miał prawo do zaprzestania pracy, wykazanie zgodności z prawem swego zachowania ciąży na pracowniku.