Dzień wolny za święto -
grafiki pracy do zmiany
Następstwem
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2012 r. jest
przywrócenie zasady obniżania wymiaru czasu pracy o 8 godzin za każde święto
występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela.
W wielu przypadkach (choć nie zawsze) będzie to skutkowało udzieleniem
pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy.
Naruszenie
zasady równości
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt K
27/11, opublikowanym w Dz. U. z dnia 8 października 2012 r. pod poz. 1110,
uznał art. 130 § 21 K.p. pozbawiający pracowników innego dnia
wolnego w zamian za święto przypadające w dniu wolnym od pracy, wynikającym z
rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, za niezgodny z
konstytucyjną zasadą równości. Stosowanie wymienionej w tym przepisie regulacji
powodowało, iż pracodawcy wprowadzali w grafikach pracowników dzień wolny z
tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w święto, często przypadające
w różnych dniach tygodnia (z wyjątkiem niedzieli).
Prowadziło to do zwiększenia wymiaru i w efekcie "odpracowywania"
święta w innym dniu. W ten sposób pracownicy zostawali pozbawieni dodatkowego
dnia wolnego, jeżeli przypadał w święto i pracowali dłużej niż pracownicy, dla
których zgodnie z grafikiem święto nie pokrywało się z dniem wolnym wynikającym
z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Po uznaniu przez TK przepisu art. 130 § 21 K.p. za niezgodny z
Konstytucją, od daty publikacji wyroku w tej sprawie, tj. od 8 października
2012 r., wymiar czasu pracy pracownika w przyjętym okresie rozliczeniowym
oblicza się:
- mnożąc 40 godzin przez liczbę
tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym,
- dodając do otrzymanej liczby
godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu
rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku,
- obniżając wymiar czasu pracy o
8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i
przypadające w innym dniu niż niedziela (przykład 1 i 2).
Obecnie więc dzień
wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy musi być
niezależny od wolnego dnia świątecznego.
Zmiany
w grafikach i regulaminach
W firmach, w których w rozkładach
czasu pracy, jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego
tygodnia pracy wskazano soboty, nie wystąpi obowiązek korygowania grafików
pracy. Żadne bowiem święto do końca 2012 r. nie wypadnie w tym dniu. Także w
2013 r. nie ma święta przypadającego w sobotę, stąd w zakładach, w których jest
ona dniem wolnym z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, pracownicy
nie zyskają dodatkowych dni wolnych.
Natomiast pracodawcy, u których wyznaczony dzień wolny od pracy pokrywa się ze
świętem (w listopadzie i grudniu 2012 r.), powinni jeszcze raz obliczyć wymiary
czasu pracy w tych okresach i w razie zbyt dużej liczby dni pracy wyznaczyć
dodatkowe dni wolne. Należy jednak zaznaczyć, że nie w każdym przypadku
pokrywania się święta z dniem wolnym od pracy będzie zachodziła potrzeba
wyznaczenia innego dnia wolnego od pracy, jak np. w jednomiesięcznym okresie
rozliczeniowym obejmującym listopad 2012 r., gdy czwartki są dniami wolnymi.
Do końca 2012 r. święta (oprócz niedzieli) przypadają jeszcze 1 listopada -
Wszystkich Świętych (czwartek), 25 i 26 grudnia - pierwszy i drugi dzień Bożego
Narodzenia (wtorek i środa). Harmonogramy na 2013 r. należy sporządzić już z
uwzględnieniem zmienionego brzmienia art. 130 K.p.
Jeżeli chodzi o układy zbiorowe pracy i regulaminy pracy, w których zostały
określone rozkłady czasu pracy ze stałym dniem wolnym od pracy, przypadającym
na dowolny dzień tygodnia oprócz niedzieli i które nie zawierają postanowień o
nieobniżaniu wymiaru czasu pracy za święto przypadające w takim dniu, nie ma
potrzeby ich zmiany. Bez względu bowiem na to, jaki dzień wolny z tytułu
przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w zakładzie wyznaczy pracodawca, to
obecnie i tak za święto przypadające w takim dniu musi obniżyć wymiar czasu
pracy o 8 godzin.
Bezwzględnej zmiany wymagają jedynie
te układy zbiorowe i regulaminy pracy, które w swoich zapisach ustalają, że
jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem święto przypada w dniu wolnym od pracy,
wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy,
to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
Przykład 1:
W jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym listopad 2012 r.
występuje jedno święto przypadające w innym dniu niż niedziela. W firmie, jako
dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wskazano
czwartki. Wymiar czasu pracy obejmujący ten okres będzie wynosił:
(40 godz. × 4 tyg.) + (8 godz. × 2 dni) - (8 godz. × 1 dzień) = 168 godz.,
168 godz. : 8 godz. = 21 dni.
Liczba dni pracy wynikająca z kalendarza w listopadzie 2012 r. wynosi 21 i
pokrywa się z liczbą dni wynikającą z wymiaru. Nie wystąpi więc obowiązek
wyznaczenia dodatkowego dnia wolnego od pracy.
Przykład 2:
W zakładzie jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego
tygodnia pracy wyznaczono wtorki. W jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym
obejmującym grudzień 2012 r. wymiar czasu pracy będzie wynosił:
(40 godz. × 4 tyg.) + (8 godz. × 1 dzień) - (8 godz. × 2 dni) = 152 godz.,
152 godz. : 8 godz. = 19 dni.
Liczba dni pracy wynikająca z kalendarza w grudniu 2012 r. przy wolnych
wtorkach wynosi 21. Stąd wystąpi obowiązek skorygowania liczby tych dni do 19,
tak jak to wynika z obliczonego wymiaru czasu pracy (należy wskazać dwa
dodatkowe dni wolne od pracy).
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26.06.1974 r. -
Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)