1.Omów formy współpracy
pracodawcy ze związkami zawodowymi /przedstawicielami pracowników/ w zakresie
bhp
2.Czym są NDS, NDSCh, NDSP
Ad.3.
Konsultacja w zakresie bhp
Analiza struktury obowiązków pracodawcy w sferze
konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami problemów w zakresie
bhp.
Zgodnie z nowym art. 23711a
K.p. ustawodawca nałożył na pracodawcę powszechny obowiązek
konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań
podejmowanych w sferze bhp. Wyliczone w art. 23711a § 1 sytuacje
należy rozumieć jako najważniejsze przypadki tej konsultacji.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzenia
konsultacji oraz zachować pracownikom lub ich przedstawicielom prawo do wynagrodzenia za czas przeznaczony
tym konsultacjom.
Z nowego przepisu wynikają, ponadto
następujące zasady:
pracownik może żądać od
pracodawcy podjęcia konsultacji w każdej sprawie z zakresu bhp,
pracownicy lub ich
przedstawiciele, w tym wchodzący w skład komisji bhp, mogą kierować do
pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych,
na uzasadniony wniosek
pracowników lub ich przedstawicieli inspektorzy pracy podejmują działania
kontrolno-nadzorcze,
pracownicy lub ich
przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek negatywnych skutków z tytułu
realizacji praw zapisanym w komentowanym przepisie.
Pod pojęciem przedstawicieli
pracowników należy rozumieć w pierwszym rzędzie zakładowe organizację związkową
a w zakładach w których związki nie funkcjonują przedstawicieli pracowników
wybranych przez załogę w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Jednym z forum form konsultacyjnych
problematyki bhp jest komisja bezpieczeństwa i higieny
pracy , działająca zgodnie z art. 23712 K.p. w zakładach pracy
zatrudniających więcej niż 250 pracowników. Granica wskazanego
zatrudnienia wynika z liczby pracowników, bez względu na
zatrudnienie w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.
Struktura komisji przewiduje w jej
składzie równą liczbę przedstawicieli pracodawcy i pracowników. Pracodawcę mają
reprezentować pracownicy lub osoby wykonujące zadania z zakresu bhp oraz lekarz
sprawujący profilaktyczną opiekę medyczną nad pracownikami.
Pracowników reprezentują wybrani ich
przedstawiciele, w tym społeczny inspektor pracy, w zakładach, w których SIP
funkcjonuje. Przewodniczącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego
upoważniona a wiceprzewodniczącym społeczny inspektor pracy a w jego braku inny
reprezentant pracowników. Udział lekarza w komisji bhp nie jest niezbędny. Obowiązek
ten nie jest obwarowany rodzajem łączącego go stosunku prawnego z pracodawcą,
dlatego lekarz nie musi być pracownikiem danego zakładu pracy. Pracodawcy może
zatrudnić lekarza w charakterze pracownika, ale może także zapewnić jego udział
poprzez np. zawarcie umowy zlecenia.
Komisji bhp jako organowi doradczemu
i opiniodawczemu pracodawcy, zgodnie z art. 23713 K.p., przydzielono
zadania w zakresie :
przeglądu warunków pracy,
okresowej oceny stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy,
opiniowania podejmowanych
przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom
zawodowym,
formułowania wniosków
dotyczących poprawy warunków pracy,
współdziałania z pracodawcą
w realizacji jego obowiązków w zakresie bhp.
Przegląd warunków pracy powinien być
przeprowadzany raz w roku a w razie potrzeby częściej, stosownie do wyników
okresowej oceny stanu bhp.
Posiedzenia komisji odbywają się w
godzinach pracy nie rzadziej niż raz w kwartale. Za czas nie przepracowany w
związku z udziałem w posiedzeniu komisji przedstawiciele pracowników zachowują
prawo do wynagrodzenia, obliczane tak jak wynagrodzenie za urlop, z tym, że
składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z
miesiąca, w którym przypadało niewykonywanie pracy, zgodnie z § 5
rozporządzenia MPiPS z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania
wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy...., Dz. U. nr 6,2 poz. 289, zm.
Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 15.
Przedstawiciele pracowników dla
celów dokonywania konsultacji problemów bhp oraz dla celów składu komisji bhp,
zgodnie z art. 23713a K.p., wybierani są przez zakładowe organizacje
związkowe, a w razie ich braku w trybie przyjętym w danym zakładzie pracy.
Oznacza to, że o tym trybie mają decydować pracownicy a nie pracodawca.
Ustawodawca nie określa żadnych
zasad wyboru przedstawicieli pracowników pozostawiając im w tym zakresie pełną
swobodę. Powołanie i odwołanie przedstawicieli pracowników rządzi się podobnymi
zasadami jak wybór społecznych inspektorów pracy, co oznacza, że żadne organy
zewnętrzne nie mają wpływu ani kompetencji do kontrolowania poprawności takich
wyborów (por. postanowienie Kolegium Kompetencyjnego SN z 9.11. 1995 r.
III PO 16)95, OSN z 1996 r. nr 12, poz. 176).
Wybory przedstawicieli pracowników
dokonywane według zasad przewidzianych przez załogę, powinny być przeprowadzane
także w godzinach pracy, przy zachowaniu przez pracowników prawa do
wynagrodzenia, ponieważ jest to element składowy instytucji konsultacji oraz
komisji bhp.
Przedstawiciele pracowników wybrani
w trybie art. 23713a K.p. będą także realizować swe zadania w
zakresie problematyki objętej art. 91 § 2, art. 145 § 2 i art. 1517
§ 4 K.p.
Ad.4.
NDS (Najwyższe
Dopuszczalne Stężenie) - najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - wartość
średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu
8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy,
określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno
spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego
przyszłych pokoleń.
NDSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe - wartość średnia stężenia
określonego, toksycznego związku chemicznego, które nie powinno spowodować
ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy
nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej w
odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (progowe), NDSP
– wartość stężenia toksycznego
związku chemicznego, która ze względu na
zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy
przekroczona w żadnym momencie.
2.Scharakteryzuj
niebezpieczne i szkodliwe czynniki środowiska pracy
Ad.1.
Kodeks pracy wyodrębnia następujące cztery rodzaje umów o
pracę:
1) na okres próbny,
2) na czas określony,
3) na czas wykonania określonej pracy,
4) na czas nie określony
Strony zawierające umowę o pracę mogą, ale nie muszą
ustalić, że właściwa umowa o pracę będzie poprzedzona umową o pracę na okres
próbny. Celem zawarcia takiej umowy przed zatrudnieniem pracownika w ramach
dłużej trwającego stosunku pracy jest sprawdzenie przez pracodawcę jego
kwalifikacji i przydatności do pracy. Okres próbny nie może przekraczać 3
miesięcy. Umowę o pracę może poprzedzać tylko jedna umowa na okres próbny.
Umowa o pracę na czas określony, to ustalenie przez strony, tj. pracodawcę i
pracownika, wzajemnych praw i obowiązków tylko w ściśle określonym czasie.
Umowa taka ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, bez
potrzeby składania oświadczeń woli w tej sprawie przez strony. Termin końcowy
umowy zawartej na czas określony może być określony:
- bezpośrednio- wyznaczony termin to data kalendarzowa, do której umowa ma
wiązać strony,
- pośrednio- w umowie opisane są fakty, z którymi strony wiążą skutek
rozwiązania umowy, a nadejście których jest pewne, choć czasem termin ich
wystąpienia nie musi być dokładnie sprecyzowany.
Umowę o pracę można zawrzeć na okres sezonu (np. na czas zbioru buraków
cukrowych, itp.).
Po każdej zakończonej umowie o pracę pracodawca powinien wystawić świadectwo
pracy.
Umowa na czas wykonania określonej pracy (stosunkowo rzadko stosowana)
zawierana jest w celu świadczenia przez pracownika pracy wchodzącej w zakres z
góry oznaczonego, wiadomego i ograniczonego zadania. Nie jest tu możliwe ścisłe ustanowienie
terminu jej zakończenia, bowiem ustanie tego stosunku pracy uzależnione jest od
przyszłego zadania. Umowa taka rozwiązuje się z dniem ukończenia pracy, dla
której była zawarta.
Umowa na czas nie określony jest umową bezterminową. Jest umową
najkorzystniejszą ze względu na trwałość stosunku pracy.
Nawiązanie umowy o pracę może poprzedzać zawarcie umowy przedwstępnej,
zapewniającej nawiązanie umowy o pracę w późniejszym, określonym terminie.
Jeżeli strona zobowiązana umową przedwstępną do zawarcia umowy o prace uchyla
się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą w skutek
tego poniosła, lub też domagać się zawarcia tej umowy.
Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się za
wynagrodzeniem (prowizja) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów
oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie lub do zawierania tych umów w
jego imieniu. Najczęściej agenci pośredniczą np. przy sprzedaży lub w
ubezpieczeniach, zawsze działając w czyimś imieniu. Umowa agencyjna ma
charakter wzajemny, odpłatny. Może być zawarta na czas określony lub
bezterminowo. Najważniejsze różnice w pozycji prawnej pracownika i agenta to:
1) stosunek pracy nawiązuje osoba fizyczna, podczas gdy agentem może być także
osoba prawna,
2) pracownik świadczy pracę osobiście, agent może ją świadczyć również przy
pomocy pełnomocnika,
3) pracownik ma zagwarantowane wynagrodzenie i jego ochronę, natomiast
wynagrodzenie agenta- czyli prowizja zależy od efektów jego działania i jest
ona związana z ryzykiem prowadzonej działalności.
Poprzez zawarcie umowy zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do
dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Jest to umowa
dotycząca działania a nie rezultatu. Porównując umowę o pracę z umową zlecenia
można wymienić następujące podstawowe różnice:
1) umowa zlecenie może być zarówno odpłatna jak i nieodpłatna;
2) wykonanie czynności dla dającego zlecenie, w szczególności świadczenie usług
może być powierzone osobie trzeciej. Wówczas przyjmujący zlecenie odpowiada za
czynności swego zastępcy;
3) przy umowie zlecenia nie ma tak trwałego, jak przy umowie o pracę
podporządkowania czy związania osoby przyjmującej zlecenie ze zleceniodawcą ;
4) roszczeń z tytułu umowy zlecenia można dochodzić przed sądem cywilnym w
okresie 2 lat. Natomiast roszczenia pracownicze przedawniają się z upływem 3
lat i można ich dochodzić jedynie przed sądem pracy;
5) ze stosunkiem pracy łączy się dla pracodawcy wiele różnego rodzaju obciążeń
wobec: pracownika, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Pracy, Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, urzędów skarbowych.
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania
oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest
umowa rezultatu, czyli jest umowa o wynik pracy rąk i umysłu człowieka zgodnie
z indywidualnym zamówieniem. Przedmiot zobowiązania wykonawcy musi być
oznaczony w sposób nie budzący żadnych wątpliwości po to, by móc w przyszłości
ocenić czy dzieło wykonane zostało prawidłowo czy wadliwie, a tym samym również
aby prawidłowo wypłacić wynagrodzenie. Porównując umowę o pracę z umową o
dzieło można uchwycić następujące podstawowe różnice:
1) świadczenie pracy na podstawie umowy o dzieło, może ale nie musi być
wykonywane osobiście;
2) umowa o dzieło jest umową rezultatu pracy, a nie starannego powtarzającego
się działania, jak w przypadku umowy o pracę;
3) umowa o dzieło to zamówienie na indywidualnie oznaczony rezultat pracy, a
nie umową co do pełnienia pracy lub do bycia w gotowości do jej pełnienia;
4) przy wykonywaniu umowy o dzieło przyjmujący zamówienie korzysta z daleko
posuniętej swobody i samodzielności w wykonywaniu zobowiązania, natomiast przy
umowie o pracę pracownik podlega w zasadzie dość poważnym ograniczeniom co do
czasu, miejsca i sposobu jej wykonania;
5) przy umowie o dzieło przyjmujący zamówienie wynagradzany jest zgodnie z
zasadami k. c. za rezultat pracy w zależności od wartości dzieła, natomiast
wynagrodzenie za pracę przysługuje pracownikowi zgodnie z ilością, jakością i
rodzajem wykonywanej pracy;
6) umowa o dzieło ma przeważnie charakter jednorazowy. Natomiast umowa o pracę,
to stosunek prawny, trwały, ciągły;
7) przy umowie o dzieło okres przedawnienia roszczeń jest krótszy niż przy
umowie o pracę i wynosi 2 lata od dnia oddania dzieła lub od daty, kiedy ono
miało być zgodnie z umową oddane. Natomiast roszczenia pracownicze przedawniają
się z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne. Strony mogą
prowadzić wszelkie spory na tle zawartej umowy o dzieło przed sądem cywilnym.
Natomiast pracownik może dochodzić nieprzedawnionych roszczeń przed sądem
pracy.
Ad.2.
1. Czynnikiem niebezpiecznym jest
czynnik, który może prowadzić do powstania u pracującego urazu (wypadku przy
pracy).
2. Czynnikiem szkodliwym jest
czynnik, którego oddziaływanie na pracującego może prowadzić lub prowadzi do
schorzenia, traktowanego jako choroba zawodowa.
2.1. Czynniki
niebezpieczne
W ramach czynników uznawanych za niebezpieczne
wyróżnić można m.in. czynniki mechaniczne (np. spadające lub wysypujące się
materiały, przebywanie pracownika na wysokości, śliskie nierówne powierzchnie,
pozostające w ruchu lub transportowane maszyny lub ich części) a także
działanie prądu elektrycznego.
W oparciu o dane statystyczne
udostępniane przez służby inspekcji pracy, można stwierdzić, że najczęściej w
wypadkach wywołanych czynnikami niebezpiecznymi biorą udział pracownicy
budowlani oraz robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn. Poniżej omówione
zostaną najistotniejsze środki zapobiegawcze w odniesieniu do czyników
niebezpiecznych występujących w tego typu gałęziach przemysłu.
Czynniki mechaniczne stanowią najszerszą
grupę czynników występujących w środowisku pracy o charakterze niebezpiecznym.
Zapobieganie zagrożeniom wywoływanym przez czynniki mechaniczne odbywać się
może w dwojaki sposób:
a) Na etapie
projektowania danego urządzenia czy maszyny – poprzez konstrukcyjne
wyeliminowanie czynnika (np. ostrych krawędzi), lub też zminimalizowanie
prawdopodobieństwa wystąpienia sytuacji, w której dojść może do wypadku,
b) Poprzez
ograniczanie (całkowite bądź częściowe) obecności pracownika w obszarze
zagrożonym, lub też poprzez minimalizację prawdopodobieństwa zetknięcia się
pracownika z czynnikiem o charakterze niebezpiecznym (np. automatyczne
blokowanie wejścia od pomieszczenia, w którym zachodzi niebezpieczny proces,
stosowanie przegród ograniczających dostęp pracownika do przetwarzanego
materiału).
Poza wspomnianymi powyżej rozwiązaniami warte
wspomnienia są także inne metody polegające na stosowaniu środków ochrony
indywidualnej (np. rękawice chroniące przed urazem mechanicznym, odzież
ochronna stosowana przy zagrożeniu pochwycenia i wplatania się w ruchome
części, niepalna odzież impregnowana, obuwie antyelektrostatyczne, okulary
przeciwodpryskowe, osłony twarzy) oraz odpowiednia wizualizacja informacji o
istniejących zagrożeniach (w szczególności w przypadku substancji
niebezpiecznych).
Przykład: Czynnik niebezpieczny – prace na
wysokości
Według źródeł Okręgowych Inspektoratów Pracy,
czynnik jakim jest położenie stanowiska pracy na wysokości, jest jednym z
najczęstszym czyników sprzyjających wypadkom o charakterze śmiertelnych. Z tego
względu dochowanie należytej staranności w wykonaniu zaleceń wynikających z
przepisów powinno być podstawowym obowiązkiem każdego pracodawcy, którego
pracownicy tego rodzaju czynności wykonują.
Za osoby wykonujące prace na wysokości uważa
się osoby, znajdujące się co najmniej 1 metr od poziomu podłogi lub ziemi.
Przejścia oraz dojścia do takich stanowisk pracy powinny zabezpieczać osoby
wykonujące takie prace przed upadkiem specjalną balustradą. Do elementów, które
wymagają zabezpieczenia należą:
Otwory w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest
dostęp ludzi,
Otwory w ścianach zewnętrznych obiektu budowlanego, stropach lub inne, których
dolna krawędź znajduje się 1,1 m poniżej poziomu stropu lub pomostu,
Otwory pozostawione w czasie wykonywania robót w ścianach, w szczególności
otwory na drzwi, balkony, szyby dźwigów.
Powyższe elementy powinny zostać
zabezpieczone balustradą, składającą się z deski krawężnikowej o wysokości 15
cm i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m. Wolna przestrzeń
pomiędzy deską krawężnikową a poręczą powinna zostać wypełniona w sposób
zabezpieczający pracowników przed upadkiem.
2.1.2. Czynniki niebezpieczne – prąd
elektryczny
Czynnik ten stanowić może przyczynę wypadków
nie tylko o charakterze porażenia, lecz także innych wypadków, związanych m.in.
z upadkiem z wysokości, prowadzącym do śmierci. Z tego względu starania mające
na celu minimalizację występowania czynnika posiada istotne znaczenie w
przypadku prac o charakterze budowlanym.
Do głównych zagrożeń związanych z działaniem
prądu elektrycznego w miejscu pracy należą porażenia, zagrożenie pożarowe oraz
zagrożenie wybuchem.
W tych przypadkach wyróżnić można wiele metod
zapobiegania, z których większość koncentruje się na zastosowaniu odpowiednich
środków technicznych w postaci obudów, osłon, zagrodzeń bądź też przeszkód
uniemożliwiających pracownikom przebywanie lub kontakt z obszarem zagrożenia.
Niemniej jednak należy pamiętać, że w ponad 70% wypadków, w których przyczyną
jest działanie prądu, powodem zdarzenia jest nieodpowiednie zachowanie się
osoby obsługującej bądź przebywającej w otoczeniu urządzenia elektrycznego. Z
tego też względu istotną rolę odgrywać powinny środki nie stanowiące rozwiązań
technicznych, lecz wymaganie od pracowników stosowania się do zasad
bezpieczeństwa, szkolenia dla pracowników, a także odpowiedni ich dobór pod
kątem kwalifikacji w zakresie obsługi urządzeń elektrycznych.
Koszty minimalizacji ryzyka związanego z
działaniem prądu elektrycznego są bardzo zróżnicowane w zależności od skali i
typu działań prowadzonych przez przedsiębiorcę. Zdecydowanie najtańszą formą
zapobiegania niebezpieczeństwu jest wspomniane na początku znakowanie urządzeń
oraz stosowanie przegród.
2.2. Czynniki
szkodliwe
Do głównych kategorii czynników szkodliwych
zaliczyć można czynniki fizyczne (takie jak hałas, drgania, temperatura) oraz
czynniki chemiczne. Pomiaru wartości oddziaływania czyników szkodliwych
dokonuje się w oparciu o miary określone w przepisach prawa.
Najważniejszym z przepisów jest
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej określające najwyższe
dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy. Dokument ten zawiera dwa rodzaje informacji :
1) wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy (NDS, NDSCH, NDSP).
2) wartości najwyższych
dopuszczalnych natężeń fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy.
2.2.1 Czynniki szkodliwe –
czynniki chemiczne i pyłowe
Wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy określane są miarą NDS, NDSCH i NDSP.
NDS (Najwyższe Dopuszczalne Stężenie) - jest
to wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu
8 godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy,
określonego w Kodeksie Pracy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie
powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia
jego przyszłych pokoleń.
NDSCH (Najwyższe Dopuszczalne
Stężenie Chwilowe) – jest to wartość średnia stężenia, które nie powinno
spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w
środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie
zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
NDSP (Najwyższe Dopuszczalne Stężenie
Pułapowe) – jest to wartość stężenia, które ze względu na zagrożenie zdrowia
lub życia pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy w żadnym
momencie.
W załączonym do rozporządzenia wykazie
(załącznik nr 1 do rozporządzenia) wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń
chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
podane zostały wartości NDS, NDSCH oraz NDSP dla prawie 480 substancji
chemicznych (część A załącznika) oraz wartości NDS dla 19 pyłów.
2.2.2. Czynniki szkodliwe -
Czynniki fizyczne
Wartości najwyższych
dopuszczalnych natężeń fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy są ustalone jako wartość średnia natężenia, którego
oddziaływanie na pracownika w ciągu ośmiogodzinnego dobowego i przeciętnego
tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie Pracy, przez jego
okres aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
W załączonym do rozporządzenia wykazie
(załącznik nr 2 do rozporządzenia) wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń
fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, podane zostały
wartości dla kilku kategorii czynników:
hałasu, hałasu infradźwiękowego oraz hałasu
ultradźwiękowego,
drgania działające na organizm człowieka przez kończyny
górne i drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka,
mikroklimatu,
promieniowania optycznego,
pola i promieniowania elektromagnetycznego.
Redukcja stopnia zagrożeń związanych z
występowaniem w środowisku pracy czynników szkodliwych, stanowi obowiązek
przedsiębiorcy. Jednakże, jak potwierdzają wyniki badań, koszty wprowadzenia
rozwiązań ukierunkowanych na poprawę bezpieczeństwa pracy w tym zakresie
stanowią istotna barierę zniechęcającą przedsiębiorców do tego typu działań.
Wiążą się one bowiem czy to ze zmianą technologii produkcji (np. wyeliminowanie
szkodliwych dla zdrowia surowców), czy też pracami technicznymi (np. wykonanie
skutecznej instalacji wentylacyjnej, prace remontowe).
2.3. Czynniki
uciążliwe
Do głównych kategorii czynników o charakterze
uciążliwym zaliczyć można:
Mikroklimat
Monotonia
Obciążenie psychiczne
Obciążenie statyczne
Oświetlenie
Wysiłek fizyczny
Występowanie czynników
uciążliwych wynikać może od rodzaju miejsca, w którym wykonywana jest praca. I
tak w przypadku działań dydaktycznych do czynników uciążliwych zaliczyć można:
hałas, mikroklimat, oświetlenie stanowiska pracy, długotrwałą wymuszoną pozycję
ciała oraz stres. W przypadku prac wykonywanych w warsztatach samochodowych
oraz w budownictwie, do czynników uciążliwych zaliczyć można podnoszenie i
przenoszenie ciężarów (wysiłek fizyczny) oraz stres. W sektorze piekarniczym i
produkcji artykułów spożywczych, czynniki uciążliwe posiadają podobny
charakter.
Ze względu na fakt, iż
podnoszenie i przenoszenie ciężarów jest w przypadku małych i średnich firm
produkcyjnych czy handlowych najczęściej występującym czynnikiem uciążliwym, w
kolejnej części opracowania zostanie ono scharakteryzowane jako przykład tego
rodzaju czynnika.
2.3.1. Czynniki uciążliwe – wysiłek fizyczny
Zagadnienie związane z czynnikiem
uciążliwym, jakim jest podnoszenie i przenoszenie ciężarów, zostało uregulowane
rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych.
Rozporządzenie określa obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz
wymagania dotyczące organizacji i sposobów wykonywania ręcznych prac
transportowych z uwzględnieniem wymagań ergonomii. Wskazuje także dopuszczalne
maksymalne masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów, oraz
dopuszczalne wartości sił niezbędne do przemieszczania przedmiotów.
Rozporządzenie nakłada na
pracodawcę obowiązek stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych,
których celem jest wyeliminowanie ręcznych prac transportowych. W
wypadku braku możliwości ich wyeliminowania, pracodawca – w celu zmniejszenia
uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności – jest
zobowiązany do odpowiedniej organizacji pracy oraz do wyposażania pracowników w
niezbędny sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej.
Ręczne prace transportowe
Każdy rodzaj transportowania lub
podtrzymywania przedmiotów, ładunków, lub materiałów przez jednego lub więcej
pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie,
układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub
przewożenie.
Organizacja ręcznych prac transportowych
powinna być prowadzona w sposób zapewniający:
Ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym
zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek
Wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego
pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym
procesem pracy
Ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania
przedmiotów. W tym celu przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów, w
przypadkach, gdy jest to możliwe, pracodawca powinien zapewnić sprzęt
pomocniczy odpowiednio dobrany do wielkości, masy
i rodzaju przedmiotów. Sprzęt ten powinien zapewnić bezpieczne i dogodne
wykonywanie pracy w tym zakresie.
Sprzęt pomocniczy
Środki mające na celu m.in. ograniczenie
uciążliwości związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów, ładunków
lub materiałów oraz ułatwienie wykonywania tych czynności. Jako sprzęt
pomocniczy mogą być uznane m.in.: taczki, wózki, dźwignie lub kosze.
Treść rozporządzenia wskazuje także na te z
zasad ergonomii, których zastosowanie w szczególności powinno znaleźć miejsce
przy transportowaniu przedmiotów. Celem stosowania tych zasad jest zmniejszenie
uciążliwości wykonywania tych prac. Wskazane jest stosowanie następujących
zasad:
Przemieszczane przedmioty należy przenosić jak najbliżej
ciała
Metody ręcznego przemieszczania przedmiotów powinny
redukować ryzyko urazów. Nie dopuszcza się przemieszczania przedmiotów, w
wypadkach gdy czynność transportu wykonywana może być tylko za pomocą skrętu
tułowia, istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu
lub ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji, a także gdy
pochylenie tułowia pracownika przekracza 45%
Przedmiot przemieszczany nie powinien ograniczać pola widzenia pracownika.
Podczas prac należy zapewnić odpowiednią przestrzeń,
umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy.
W przypadku przemieszczania
przedmiotów przez jednego pracownika, masa przenoszonych przedmiotów nie może
przekraczać 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej.
Niedopuszczalne jest także ręczne przenoszenie przedmiotów o masie
przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 metrów oraz na dystans dłuższy niż
25 metrów.
2.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i
przemieszczenia azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń,
w których był lub jest wykorzystywany azbest (DZ. U. Nr 192, poz. 1876 z poźn. zm.)
3.Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bhp przy
zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz program szkolenia w
zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824)
4.Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków
bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649)
Z
powodu rakotwórczego działania pyłu azbestowego na organizm człowieka (pylica
azbestowa i międzybłoniak opłucnej) wiele państw przystępuje do eliminacji
azbestu z wyrobów, w których był dotąd stosowany uwagi na swoje właściwości. W Polsce
dopiero w 1997 roku podjęto bardziej zdecydowane działania prawne zmierzające do
eliminacji azbestu z produkcji i obrotu przez wydanie ustawy o zakazie
stosowania wyrobów zawierających azbest (1.).
Wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest dopuszcza Sue w użytkowanych
instalacjach lub urządzeniach nie dłużej niż do 31 grudnia 2032 roku (2.)
Wydane
na podstawie ustawy rozporządzenia dotyczą zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu
szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania tych wyrobów (3.), bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów
zawierających azbest (4.), a także dopuszczenia wyrobów
zawierających azbest do produkcji lub do wprowadzania na polski obszar celny.
Postaram się przedstawić podstawowe zasady postępowania z
azbestem.
Użytkowanie wyrobów azbestowych
Aby bezpiecznie użytkować wyroby zawierające azbest, które posiadają
gęstość objętościową większą niż 1000 kg/m3, możliwe jest tylko gdy stwierdzimy
brak widocznych uszkodzeń, mogących stworzyć warunki do emisji azbestu do otoczenia.
Takiego stwierdzenia dokonują właściciele lub zarządcy obiektów
i urządzeń budowlanych z zabudowanymi wyrobami zawierającymi azbest na
podstawie przeglądu technicznego tych wyrobów, z którego powinni sporządzić w dwóch
egzemplarzach ocenę stanu i możliwości ich bezpiecznego użytkowania według
zamieszczonego poniżej wzoru.
Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości (a
także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego
miejsca zawierającego azbest) przechowują jeden egzemplarz oceny łącznie z
dokumentacja miejsca zawierającego azbest (obiektu, urządzenia budowlanego lub
instalacji przemysłowej) – drugi egze4mplarz oceny przekazują właściwemu
organowi nadzoru budowlanego, w terminie 30 dni od daty sporządzenia oceny.
Usuwanie lub naprawa wyrobów zawierających azbest (2.)
Wykonawca
prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest obowiązany
jest do:
·Uzyskania odpowiednio zezwolenia, pozwolenia,
decyzji zatwierdzenia programu gospodarowania odpadami zaniezbieczonymi albo złożenia
organowi informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi;
·Przeszkolenia przez uprawniona instytucje
zatrudnianych pracowników, osób kierujących lub nadzorujących prace polegające na
zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów oraz przestrzegania
procedur dotyczących bezpiecznego postępowania;
·Opracowania przed rozpoczęciem prac szczegółowego
planu prac usuwania:
- identyfikacje azbestu w przewidzianych do
usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela
lub zarządcy obiektu albo tez na podstawie badan przeprowadzonych przez
akredytowane laboratorium,
- informacje o metodach wykonywania planowanych
prac,
- zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników
oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę
określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
- ustalenie niezbędnego dla rodzaju
wykonywanych prac monitoringu powietrza;
·Posiadania niezbędnego wyposażenia technicznego
i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń
pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu.
Wykonawca prac, przed przystąpieniem do prac polegających na
zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia
budowlanego lub instalacji przemysłowej, a także z terenu prac, obowiązany jest
do zgłoszenia tego faktu właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu
okręgowemu inspektorowi pracy.
Zgłoszenie,
o którym mowa powyżej, powinno zawierać w szczególności:
·Rodzaj lub nazwę wyrobów zawierających azbest według
grup wyrobów określonych w odrębnych przepisach,
·Termin rozpoczęcia i planowanego zakończenia prac,
·Adres obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji
przemysłowej,
·Kopie aktualnej oceny stanu wyrobów zawierających
azbest,
·Określenie liczby pracowników, którzy przebywać będą
w kontakcie z azbestem,
·Obowiązanie wykonawcy prac do przedłożenia nowego
zgłoszenia w przypadku zmiany warunków prowadzenia robot.
Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości obowiązany
jest zgłosić prace polegające na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających
azbest do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej.
Wyroby zawierające azbest kwalifikowane zgodnie z ocena do
wymiany na skutek nadmiernego zużycia lub uszkodzenia powinny być usunięte
przez właściciela, użytkowania wieczystego lub zarządcę nieruchomości, urządzenia
budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest. Usuwane
wyroby zawierające azbest powinny być zastąpione wyrobami niezawierającymi tego
surowca.
Na prośbę mojej koleżanki (tak Cisza o
tobie mowa) postaram się nakreślić co powinien posiadać zakład kosmetyczny aby
odpowiadał przepisom BHP.
Aby gabinet kosmetyczny mógł
funkcjonować w pełni musi spełnić wiele regulacji prawnych.
Lokalizacja
budynku
Planując lokalizację gabinetu kosmetycznego,
należy mieć na uwadze, że powinien się on znajdować w odrębnym budynku lub
lokalu albo stanowić wyodrębnioną część budynku bądź lokalu.
Należy pamiętać, że wejściedo
gabinetu może być wspólne dla wszystkich jego użytkowników i prowadzić z dróg
komunikacji ogólnej, natomiast nie może prowadzić przez pomieszczenia, w
których nie są świadczone usługi.
Pomieszczenia
W naszym nowopowstającym gabinecie należy wydzielić:
pomieszczenia, w których są świadczone usługi,
szatnię i poczekalnię dla osób korzystających z
usług,
pomieszczenia
higieniczno-sanitarne dla osób korzystających z usług i pracowników,
pomieszczenie lub miejsce do przechowywania sprzętu do utrzymania czystości,
pomieszczenie lub szafy do
przechowywania preparatów kosmetycznych i
czystej oraz brudnej bielizny,
miejsce na pojemniki, w których są gromadzone
odpady.
Stanowiska pracy w pomieszczeniach pracy stałej
powinny być tak rozmieszczone i urządzone, aby na każdego zatrudnionego na
danym stanowisku pracy pracownika przypadało co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia
oraz 2 m2 wolnej powierzchni
podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).
Ściany przy umywalkach i zlewach w pomieszczeniach, w których są świadczone
usługi, pokrywa się do wysokości co najmniej 1,6 mmateriałem nienasiąkliwym, łatwo zmywalnym i odpornym na działanie wilgoci
i środków dezynfekcyjnych.
Jeśli prowadzimy 1-stanowiskowy gabinet,
mamy obowiązek wydzielić powierzchnię do spożywania posiłków i przechowywania
odzieży. Miejsca te mogą znajdować się w wydzielonej części pomieszczenia, w
którym są świadczone usługi.
Oświetlenie i temperatura
Pomieszczenia pracy powinny być
oświetloneświatłem naturalnym i sztucznym.
Oświetlenie światłem naturalnym jest poprawne, gdy zachowany zostanie stosunek
powierzchni okien, liczony w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi nie
mniejszy niż 1 do 8. Natomiast
oświetlenie światłem sztucznym jest poprawne, gdy wartość jego natężenia będzie
nie mniejsza niż 500 lx.
Dopuszczalne jest zatrudnianie pracowników w
pomieszczeniach pracy oświetlonych tylko światłem sztucznym. W takim przypadku
pracodawca musi uzyskać zgodę na pracę tylko
przy świetle elektrycznym wydaną przez właściwego terytorialnie
państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego Państwowej Inspekcji
Sanitarnej w porozumieniu z właściwym terytorialnie okręgowym inspektorem pracy
Państwowej Inspekcji Pracy.
Temperatura
w pomieszczeniach pracy lekkiej - do takiej pracy zaliczają się prace w
gabinecie kosmetycznym - nie powinna być niższa niż18°C.
Wentylacja
W przypadku
wentylacji w budynkach użyteczności publicznej oraz pomieszczeniach stałego i
czasowego pobytu ludzi, w których zabronione jest palenie tytoniu, wymiana
powietrza powinna wynosić 20 m3/godz.
(pod warunkiem że w danym budynku lub pomieszczeniu nie występują czynniki
szkodliwe dla zdrowia).
Niektóre lakiery i rozpuszczalniki stosowane w salonach kosmetycznych emitują
do atmosfery otaczającej pracownika zapachy mogące powodować uciążliwość pracy.
Sposobem na ograniczanie takiej uciążliwości jest stosowanie sprawnej,
poddawanej cyklicznym przeglądom wentylacji
pomieszczeń.
Minimalną częstotliwość przeglądów przewodów wentylacji ustalono na nie
rzadziej niż raz w roku.
Woda i kanalizacja
Zaopatrzenie
w wodę salonu kosmetycznego powinno być zrealizowane przez przyłączenie do
instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej lub korzystanie z własnego ujęcia
wody.
Pracownicy powinni mieć możliwość korzystania z ciepłej wody, dostarczanej z
sieci wodnej lub podgrzanej za pomocą podgrzewaczy.
Inne wymogi
Należy również pamiętać, że pracodawca powinien zapewnić pracownikom zabezpieczenie przed wilgocią (prawidłowa
wilgotność powietrza w pomieszczeniu zawiera się w przedziale od 40 do 65%, przy temperaturze nie niższej niż 18°C) oraz niekorzystnymi warunkami cieplnymi
i nasłonecznieniem. Jeśli zajdzie taka konieczność należy zainstalować alternatywne źródło ogrzewania oraz zasłony lub rolety chroniące przed nadmiernym
nasłonecznieniem.
Często wydaje się nam, że przepisy utrudniają życie. Kiedy jednak spróbujemy
sobie wyobrazić funkcjonowanie gabinetów nie regulowane żadnymi ustawami, to
dochodzimy do wniosku, że prawo może nie jest doskonałe, ale zapewnia nam i
naszym klientom bezpieczeństwo. Warto również zaznaczyć, że skrupulatne
przestrzeganie przepisów może uwolnić nas od odpowiedzialności za
nieprzewidziane niebezpieczne sytuacje.
Encyklopedia
wiedzy dla zakładu kosmetycznego (jak również zakłady fryzjerskie, studia
tatuażu i odnowy biologicznej) jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17
lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny
odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz.
U. 2004 Nr 31, poz. 273).